Απ: Αθήνα, ένας ....."διαφορετικός" περίπατος στο ιστορικό κέντρο της !!!

από **Georgedim** Δευ 19 Ιαν 2015 - 14:38

ΙΒ’ ΜΕΡΟΣ :

Η Πλάκα δεν είναι μόνο η αρχαιότερη συνοικία της Αθήνας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Σύμφωνα με τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών η περιοχή κατοικείται συνεχώς και αδιαλείπτως από την Λίθινη εποχή ( δηλαδή πολλές χιλιάδες χρόνια π.Χ.)

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Για την ονομασία υπάρχουν δύο θεωρίες.
Η πρώτη αποδίδει το όνομα της περιοχής σε μια πλάκα μεγάλων διαστάσεων, που ήταν στερεά τοποθετημένη στο έδαφος, στο σημείο όπου η σημερινή οδός Κυδαθηναίων, συναντάται με τις οδούς Τριπόδων και Αδριανού (από το βιβλίο του Δημ. Καμπούρογλου «Αι παλαιαί Αθήναι»).

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η επικρατέστερη σήμερα άποψη, σύμφωνα με τον λαογράφο-αρχιτέκτονα Κώστα Μπίρη, είναι ότι το όνομα προέρχεται πιθανότατα από την αλβανική λέξη «Πλιάκου» ή «Πλιάκ» που σημαίνει το παλαιό, το αρχαίο. «Πλιάκου ή Πλιάκ Αθήνα» λοιπόν ήταν η παλιά Αθήνα. Την ερμηνεία αυτή ενισχύει το γεγονός ότι τον 16^ο αιώνα, Αλβανοί μισθοφόροι των Τούρκων, είχαν κατοικήσει στην περιοχή, που είχε τότε ερημώσει και εγκαταλειφθεί.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Άλλωστε από τους Αρβανίτες της Πλάκας, προήλθε ο χαρακτηρισμός «γκάγκαρος». «Γκαγκαραίοι», ονομάζονταν οι αρβανίτικης καταγωγής κάτοικοι της Πλάκας.
Το επίθετο «γκάγκαρος», αποτελεί παράφραση της αρβανίτικης λέξης «βάγκαρης», που σήμαινε τον απόστρατο μισθοφόρο φρουρό, δεδομένου ότι αυτή την ιδιότητα είχαν οι Αλβανοί μισθοφόροι, που κατοικούσαν εκεί.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στη σημερινή της έννοια υποδηλώνει τον «γηγενή» Αθηναίο, τον γεννημένο στην Αθήνα από οικογένεια με Αθηναίους και τους δύο γονείς. Ακόμα χρησιμοποιείται και ως επιθετικός προσδιορισμός με «πανελλαδική εμβέλεια», για να υποδηλώσει τους «γνήσιους» κατοίκους του κάθε τόπου, π.χ. γκάγκαροι Πατρινοί, Θεσσαλοί κλπ.

Και για να μην σας μείνει σαν απορία πώς κατέληξε η ονομασία από τους Τουρκαλβανούς απόστρατους μισθοφόρους, σήμερα να σημαίνει τον «αυθεντικό», τον «γνήσιο», τον «βέρο» κάτοικο, ιδού η απάντηση.

Μεταφορικά «γκάγκαρο» (= φρουρός, ασφάλεια) ονομάζονταν το ξύλο που αμπάρωνε εσωτερικά τις ξύλινες πόρτες των αρχοντικών των Αθηναίων της υψηλής κοινωνίας εκείνης της εποχής. Επειδή όμως αυτοί αποτελούσαν τον πυρήνα της άρχουσας τάξης της εποχής, με παλαιές ρίζες στη πόλη, κατέληξε η ονομασία αυτή του μάνταλου, να ταυτιστεί με τον γηγενή κάτοικο.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ας έχουμε υπόψη μας, ότι εκείνα τα χρόνια, Πλάκα ονομαζόταν μόνο η περιοχή γύρω από την πλατεία που βρίσκεται το μνημείο του Λυσικράτους.

Σήμερα η Πλάκα ξεκινά από εδώ και φθάνει μέχρι την οδό Μητροπόλεως και το Μοναστηράκι. Αποτελεί ίσως τη μοναδική συνοικία της Αθήνας που μπορεί κάποιος να πάρει μια γεύση, πώς ήταν η πόλη 100-150 χρόνια πριν.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Εμείς θα τη γνωρίσουμε, ξεκινώντας από την ανατολική πλευρά της, τη συνοικία «Αλίκοκου» και την οδό Κυδαθηναίων ή «Ρούγα του Αλίκοκου», όπως λέγονταν ο δρόμος επί Τουρκοκρατίας.

Η οδός Κυδαθηναίων αποτελεί μια από τις κύριες εισόδους στη Πλάκα, αφού ξεκινά από την οδό Φιλελλήνων.
Συνοικία «Αλίκοκου» ονομάζεται όλη η περιοχή, γύρω από την πλατεία Φιλομούσου Εταιρείας, μεταξύ των οδών Αφροδίτης, Κυδαθηναίων και Αδριανού.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η ονομασία έχει προέλθει από τη μεσαιωνική παράδοση που έλεγε ότι την νύχτα έβγαινε εκεί, το στοιχειό του Αλίκοκου και προξενούσε συμφορές στην πόλη. Σύμφωνα με τον Κώστα Μπίρη, το όνομα πιθανόν οφείλεται σε κάποιον Αλβανό πρώην μισθοφόρο, ονόματι Αλή Κόκκου, που κατοικούσε στην περιοχή.

Η πλατεία Φιλομούσου Εταιρείας αποτελεί την κεντρική πλατεία της Πλάκας. Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της Φιλόμουσου Εταιρείας, που ιδρύθηκε το 1813, από εξέχουσες προσωπικότητες και διανοούμενους εκείνης της εποχής και είχε αρχικά σαν στόχο την επιστροφή των «Γραμμάτων» και πάλι στην Τουρκοκρατούμενη Αθήνα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η Φιλόμουσος Εταιρεία αποτέλεσε πρόδρομο τις «Φιλικής Εταιρείας» και προσέφερε πολλαπλά, τόσο στον αγώνα των «γραμμάτων», όσο και στον αγώνα των «όπλων».

Στην πλατεία είναι τοποθετημένη, από το 1939, ….αλλά κρυμμένη σήμερα από τα γύρω τραπεζοκαθίσματα των πολλών καφέ και ταβερνών, η προτομή του σημαντικού λογοτέχνη και Ακαδημαϊκού Δημητρίου Καμπούρογλου, σε αναγνώριση της σημαντικής συνεισφοράς του στην έρευνα και αποτύπωση της ιστορίας των Αθηνών.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στην οδό Κυδαθηναίων βρίσκονται μερικά πολύ σημαντικά ιστορικά κτίρια, που κρύβουν μέσα τους ξεχασμένες ιστορίες & μνήμες. Θα τα γνωρίσουμε ξεκινώντας από την αρχή της, κοντά στην οδό Φιλελλήνων.

Στον αριθμό 9, είναι η οικία Σεφεριάδη. Σε αυτό το σπίτι έζησαν τρεις μεγάλες μορφές της Ελληνικής πνευματικής ζωής.
Στον κάτω όροφο του σπιτιού ζούσε ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης, όποτε διέμενε στην Ελλάδα, μιας και ως γνωστόν ήταν διπλωμάτης στο εξωτερικό.
Στον πάνω όροφο του σπιτιού ζούσε ο καθηγητής Στυλιανός Σεφεριάδης και η κόρη του Ιωάννα Τσάτσου, σύζυγος του αείμνηστου Κωνσταντίνου Τσάτσου, καθηγητή Φιλοσοφίας και μετέπειτα Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο Κ. Τσάτσος έζησε για πολλά χρόνια στο σπίτι αυτό της οδού Κυδαθηναίων.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ακριβώς δίπλα και απέναντι από τον ιερό ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στον αριθμό 11, βρίσκεται ακόμη ένα ιστορικό διώροφο κτίριο, που οικοδομήθηκε περί το 1842 (όπως προκύπτει από τη σφυρήλατη χρονολογία στον εξώστη του ορόφου) και ήταν ένα από τα πρώτα ιδιωτικά κτίρια της πρόσφατα απελευθερωμένης Αθήνας.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο κτίριο αυτό τιμήθηκε, το 1862, μια σημαντική Ελληνίδα αγωνίστρια, η ναυπλιώτισσα Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου, η οποία πρωτοστάτησε στον αγώνα εναντίον της βασιλείας του Όθωνα. Όταν τελικά ο Όθωνας εκθρονίστηκε, κατέπλευσε στο Ναύπλιο το πλοίο «Ελλάς» και μετέφερε την Καλλιόπη στην Αθήνα, προσκεκλημένη της τότε Κυβέρνησης. Ενώπιον της Εθνικής Συνέλευσης τιμήθηκε για τη δράση και λέγεται ότι όλοι οι βουλευτές όρθιοι την χειροκρότησαν παρατεταμένα.

Ο Δήμος Αθηναίων έχει τοποθετήσει αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα, δίπλα σε μία από τις δύο εισόδους του κτιρίου. Αργότερα το κτίριο αυτό περιήλθε στην κυριότητα του Χατζηκυριάκειου ορφανοτροφείου. Ανακαινίστηκε το 1982 και σήμερα στεγάζει το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο 27, βρίσκεται ένα ακόμη αρχοντικό της ίδιας εποχής, που ανήκε στον Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο, έναν από τους πρώτους Φιλικούς, τον καιρό της Επανάστασης του 1821. Ο Παπαρηγόπουλος προτού έρθει στην Αθήνα είχε διατελέσει πρέσβης της Ελλάδας στην Αγία Πετρούπολη. και μετέπειτα Αυλάρχης του βασιλιά Γεωργίου Α’.

Στην Αθήνα εγκαταστάθηκε το 1843, ως γενικός πρόξενος της Ρωσίας, στο σπίτι αυτό που χτίστηκε τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα. Και στο μπαλκόνι αυτού του κτιρίου, διαβάζουμε ως χρονολογία ανέγερσης του, το «1842».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Tο σπίτι αυτό διεκδικεί μια ιδιαίτερη πρωτοτυπία & πρωτοπορία ταυτόχρονα. Εδώ λοιπόν στήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα χριστουγεννιάτικο δένδρο, στολισμένο με κεράκια και αγιοβασιλιάτικα στολίδια, που τα είχε φέρει η οικογένεια Παπαρηγόπουλου από τη Ρωσία.
Πολυταξιδεμένος, όπως ήταν, ο Παπαρρηγόπουλος είχε συνηθίσει το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου και η κίνηση του αυτή προκάλεσε ευχάριστη έκπληξη στους Αθηναίους, κάτι που αργότερα έγινε καθολική συνήθεια.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ακόμη και σήμερα, ….που βρίσκεται σχεδόν σε εγκατάλειψη, η πολυτελής απλότητα του γοητεύει. Τα περσιδωτά κουφώματα, χαρακτηριστικό του παλαιού Αθηναϊκού τύπου αρχιτεκτονικής της Οθωνικής περιόδου, τα μπαλκόνια που στηρίζονται σε μαρμάρινα φουρούσια, οι τρεις όροφοι του, αποπνέουν έναν αέρα αλλοτινής αρχοντιάς.

Απέναντι από την πλατεία Φιλομούσου Εταιρείας, στον αριθμό 22, βρίσκεται ένας ακόμη ιστορικός «διατηρητέος» θερινός κινηματογράφος, το «Σινέ Παρί», χρονολογούμενος από το 1938.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Από το 1961 λειτουργούσε και χειμερινός κινηματογράφος στην υποκείμενη αίθουσα, ο οποίος από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 μετασκευάστηκε στην γνωστή μουσική σκηνή «Ζυγός», η οποία είχε φιλοξενήσει σημαντικούς καλλιτέχνες του έντεχνου Ελληνικού τραγουδιού και είχε γράψει ιστορία στα μουσικά δρώμενα της πόλης. Και έγραψα «είχε», γιατί εδώ και περίπου δύο χρόνια, από το Φεβρουάριο του 2013, έπαψε να λειτουργεί, αφού μπήκε «λουκέτο» λόγω χρεών προς το Δημόσιο.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο σημείο αυτό, για να θυμόμαστε οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεώτεροι, ας κάνουμε μια σύντομη αναδρομή σε ένα ακόμη χαρακτηριστικό αυτής της συνοικίας, που παλαιότερα ήταν οι «μπουάτ» της (από την Γαλλική λέξη «boite» που σημαίνει «κουτί», επειδή συνήθως ήταν μικροί χώροι, σαν κουτιά, ....όπου με τη σειρά της αυτή η Γαλλική λέξη αποτελεί «δάνειο» της αρχαίας Ελληνικής, «πυξίς» που επίσης σήμαινε «κουτί», ….για να μην ξεχνιόμαστε Very Happy

).

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Τη δεκαετία του ’60 λοιπόν, η Πλάκα έγινε ο τόπος γέννησης του Ελληνικού μουσικού ρυθμού που ακούει στο όνομα «Νέο κύμα». Εκείνη την εποχή στην Πλάκα άνοιξαν η μπουάτ «Εσπερίδες» του Γιάννη Αργύρη, η μπουάτ «Απανεμιά» του Γιώργου Ζωγράφου, λίγο αργότερα ο «Σκορπιός» του Κώστα Χατζή και ο «Ζυγός» που γνωρίσαμε προηγουμένως. Μέσα σε αυτές τις μουσικές σκηνές χαρισματικοί Έλληνες συνθέτες και στιχουργοί δημιούργησαν τον μουσικό αυτό ρυθμό, εμπνευσμένοι από το μουσικό ρεύμα της εποχής, που ήδη υπήρχε σε Γαλλία και Ιταλία.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Σήμερα απ’ όλους αυτούς τους μουσικά «ιστορικούς» χώρους, παραμένει «εν ζωή», μονάχα η μπουάτ «Απανεμιά», στη διασταύρωση των οδών Μνησικλέους και Θόλου 4, συνεχίζοντας εδώ και μισό αιώνα με σεβασμό στην παράδοση και διατηρώντας παράλληλα ζωντανή την μακρόχρονη ιστορία των «Μπουάτ».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Εμείς επιστρέφουμε στον αριθμό 41 της οδού Κυδαθηναίων, όπου βρίσκεται η παραδοσιακή υπόγεια ταβέρνα «Μπακαλιαράκια». Είναι μια από τις πλέον αντιπροσωπευτικές ταβέρνες της Πλάκας και ξεκίνησε την λειτουργία της στα τέλη του 19^ου αιώνα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο ισόγειο του ίδιου κτιρίου, στεγάζεται το ιστορικό ποτοποιείο «Βρεττός», ίσως το παλαιότερο αποστακτήριο της Αττικής, με ιστορία 100 και πλέον χρόνων, που σήμερα λειτουργεί ως ένα μοναδικής αισθητικής κρασοπωλείο (= wine-bar, …..νεοελληνιστί). Μπαίνοντας η χαρακτηριστική μυρωδιά του κρασιού και του ξύλου σε παρασύρει, ενώ το ντεκόρ με τα εκατοντάδες πολύχρωμα, διακριτικά φωτισμένα μπουκάλια είναι κάτι που δεν θα συναντήσετε αλλού στην Αθήνα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Έχουμε ήδη φθάσει στην οδό Αδριανού. Οι ανασκαφές έχουν δείξει ότι είναι ένας από του παλαιότερους και πιο ιστορικούς δρόμους της Αθήνας, που διατηρείται στην αρχική του μορφή, ακολουθώντας τα ίχνη αρχαίων οδών (όπως και η οδός Τριπόδων, που γνωρίσαμε στην προηγούμενη δημοσίευση).

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ξεκινούσε από την «Πύλη Αδριανού», στον περίβολο του ιερού του Ολυμπιείου Διός και κατάληγε στην Αρχαία Αγορά. Η οδός Αδριανού, μάλιστα είναι ο πρώτος δρόμος που πλακοστρώθηκε στη νέα πρωτεύουσα, το 1835 και χώριζε την Πλάκα σε Κάτω και Άνω συνοικία.

Παλαιότερα στην οδό Αδριανού υπήρχαν πολλές βιοτεχνίες που κατασκεύαζαν ή συναρμολογούσαν παιδικά παιχνίδια. Ήταν η πηγή του παιχνιδιού, η οποία προμήθευε πολλά εμπορικά καταστήματα με τέτοια παιχνίδια. Οι εποχές όμως άλλαξαν και η δυνατότητα εισαγωγής φτηνότερων παιχνιδιών, ιδίως από Ασιατικές χώρες, είχε σαν αποτέλεσμα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα οι βιοτεχνίες αυτές να κλείσουν και να αλλάξει η εικόνα του δρόμου.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η σημερινή οδός αποτελεί την εμπορική, τουριστική αγορά της περιοχής με πλήθος καταστημάτων τουριστικών ειδών, υφαντών καθώς και αρκετές ταβέρνες και καφέ.

Στο σημείο που ξεκινά η οδός Αδριανού, στη συμβολή της με την οδό Λυσικράτους, βρίσκεται ένα ακόμη «σύμπλεγμα» της Χριστιανικής θρησκείας με τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Πρόκειται για τη βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, που στην αρχική της μορφή αποτελούσε κτίσμα του 11^ου αιώνα, από την εποχή των αυτοκρατόρων Κομνηνών και αρχικά τιμόταν στο όνομα των Αγίων Θεοδώρων. Μέχρι τις αρχές του 19^ου αιώνα αποτελούσε μετόχι της ομώνυμης μονής του όρους Σινά στα Ιεροσόλυμα. Σήμερα από την παλαιά βυζαντινή εκκλησία του 11^ου αιώνα σώζεται μόνο η μαρμάρινη Αγία Τράπεζα και μερικές φορητές εικόνες.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ιδιαίτερο και σπάνιο χαρακτηριστικό αυτής της όμορφης εκκλησίας αποτελεί η ιδιότητα της ως «Τρισυπόστατη». Δηλαδή είναι αφιερωμένη σε τρεις Αγίους της Ορθόδοξης πίστης μας, με το δεξιό παρεκκλήσιο (= κλίτος) να είναι αφιερωμένο στον Άγιο Αντώνιο, το αριστερό στην Αγία Σοφία και ο κεντρικός ναός στην Αγία Αικατερίνη, απ’ όπου και το όνομα της.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η εκκλησία αυτή χτίστηκε πάνω στα ερείπια του αρχαίου ιερού της Αρτέμιδος. Αργότερα μπροστά στο ιερό της θεάς Αρτέμιδος, ο Αυτοκράτορας Αδριανός είχε κατασκευάσει ρωμαϊκά λουτρά, που ερείπια τους σώζονται μέχρι σήμερα στον προαύλιο χώρο δυτικά του ναού.

Τα λουτρά αποτέλεσαν ένα ακόμη δώρο του ομώνυμου αυτοκράτορα στην περιώνυμη πόλη της Αθήνας, μαζί με τη γειτονική μεγαλόπρεπη πύλη του Αδριανού, την Αδριάνειο βιβλιοθήκη στο Μοναστηράκι και το Αδριάνειο υδραγωγείο στη Δεξαμενή, στο Κολωνάκι.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι η πρακτική να χτίζονται Χριστιανικές εκκλησίες πάνω σε αρχαία ιερά, ήταν συνήθης πρακτική τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους, όπως και η χρήση αρχαίων μαρμάρων για την ανοικοδόμηση τους, σαν μια αλληλοδιαδοχή των θρησκειών.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η συνέχεια της οδού Αδριανού προς το Θησείο, διακόπτεται από τα ερείπια της βιβλιοθήκης του Αδριανού (που γνωρίσαμε στο Δ’ μέρος), και συνεχίζει αμέσως μετά, παράλληλα με τις γραμμές του ΗΣΑΠ.

Αυτό που σας προτείνω και πιστεύω θα σας αποζημιώσει ευχάριστα, είναι μια νυχτερινή βόλτα στο δρόμο αυτό, απολαμβάνοντας μερικά από τα λαμπρότερα μνημεία της κλασικής Αθήνας φωταγωγημένα, κάτω από τον υπέροχο Αττικό ουρανό.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Αν και τα κτίρια της Πλάκας είχαν κηρυχθεί διατηρητέα αμέσως μετά τον Β’ Π.Π., εν τούτοις με τις γνωστές σε όλους μας, πολιτικές και λοιπές παρεμβάσεις, παρακάμπτονταν οι όποιες δεσμευτικές πολεοδομικές διατάξεις και η παράνομη δόμηση μεσουρανούσε.

Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη δυσανάλογη τουριστική ανάπτυξη, τροφοδότησε τραγικές καταστροφές πολλών διατηρητέων κτιρίων.

Οι έντονες διαμαρτυρίες όμως των μόνιμων κατοίκων της περιοχής, τη δεκαετία του 1980, ώθησαν το Υπουργείο Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος και το Δήμο Αθηναίων να λάβουν δραστικά μέτρα, τα οποία τελικά προστάτευσαν την εναπομείνασα ιστορική φυσιογνωμία της περιοχής.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η περιοχή της Πλάκας καταφέρνει μέχρι σήμερα να διατηρεί ακόμη κάποια λίγα σπίτια από την εποχή της Τουρκοκρατίας και κάποια λίγα από την εποχή του Όθωνα, μεταξύ των ετών 1834-1864. Όλα αυτά τα σπίτια ακολουθούν περίπου τον ίδιο αρχιτεκτονικό ρυθμό και έχουν παρόμοια φυσιογνωμία, με κεραμοσκεπές και ακροκέραμα, παραστάδες, κυματοειδή σκαλίσματα, μπαλκόνια με φουρούσια (= διακοσμητικά υποστηρίγματα) και σφυρήλατα κάγκελα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Τα περισσότερα «εναπομείναντα» σημερινά σπίτια χρονολογούνται μετά το 1865 και είναι κτισμένα είτε σε νεοκλασικό ρυθμό, είτε τα περισσότερα (από τα παλιά σπίτια) με την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική. Για τα σύγχρονα …ουδέν σχόλιον.

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως όλη αυτή η συνοικία αποτελεί ένα μοναδικό υπαίθριο λαογραφικό μουσείο. Κάθε γωνιά της κρύβει μέσα της ένα μύθο και κάθε σοκάκι της μια ιστορία.
Θα μπορούσα να γράφω ώρες και πάλι δεν θα ήταν δυνατόν να σας την περιγράψω εξ ολοκλήρου.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Για να μην σας κουράζω όμως, θα γνωρίσουμε μόνο μερικά ακόμα χαρακτηριστικά και ιστορικά κτίσματα αυτής της συνοικίας, που είναι άμεσα συνδεδεμένα με τη νεώτερη ιστορία μας, πέρα από τις πολυάριθμες ταβέρνες και τα καφέ, για τα οποία εν πολλοίς είναι γνωστή και τουριστικά προβεβλημένη.

Θα τα γνωρίσουμε, όπως τα συναντάμε περπατώντας στην οδό Αδριανού και τα γύρω στενά, με κατεύθυνση την Ρωμαϊκή αγορά.

Το πρώτο που βρίσκουμε είναι στην συμβολή της με την οδό Θέσπιδος, και αποτελεί το σπίτι που γεννήθηκε ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Καθώς συνεχίζουμε να βαδίζουμε στην οδό Αδριανού, στρίβοντας δεξιά στην Κέκροπος, βρισκόμαστε εμπρός σε μια λιτή αλλά επιβλητική κατοικία, κτισμένη την εποχή της Τουρκοκρατίας.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Πρόκειται για την οικία Φίνλεϊ, στην συμβολή των οδών Κέκροπος 8 & Θουκιδίδου. Ο σημαντικός φιλέλληνας Σκωτσέζος ιστορικός Τζώρτζ Φίνλεϊ (George Finlay), έλαβε μέρος στην Ελληνική Επανάσταση του ΄21 και στη συνέχεια έζησε στην Ελλάδα ως το θάνατό του το 1875. Το σπίτι αυτό επισκευάστηκε και τροποποιήθηκε από το ίδιο τη δεκαετία του 1830. Πολλά χρόνια αργότερα, το 1972, στο σπίτι αυτό στεγάστηκε και η λαϊκή μας τραγουδίστρια Σωτηρία Μπέλλου με την κομπανία της, όπως μας πληροφορεί η μαρμάρινη επιγραφή δίπλα στην είσοδο.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Εδώ κοντά, στην παρακείμνη οδό Χατζημιχάλη 6, βρίσκεται ένα πολύ νεώτερο κτίριο, κτισμένο το 1924, που αποτελεί όμως ξεχωριστό αρχιτεκτονικό δείγμα της περιόδου του μεσοπολέμου, καθώς συνδυάζει παραδοσιακά και νεοβυζαντινά μορφολογικά χαρακτηριστικά και ανήκει στην οικογένεια της σημαντικής λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη. Σήμερα στεγάζει το «Κέντρο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης», του Δήμου Αθηναίων.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Συνεχίζεται ……. (....σε λίγο, επειδή λόγω μεγέθους αυτής της δημοσίευσης, ήταν αδύνατη η καταχώρηση της, σε μια και μόνη ανάρτηση)

από **Maximos** Δευ 19 Ιαν 2015 - 16:24

Γιώργο, (georgedim) ... με την αναφορά σου στο ποτοποιείο "Βρεττός" ...

Στο ισόγειο του ίδιου κτιρίου, στεγάζεται το ιστορικό ποτοποιείο «Βρεττός», ίσως το παλαιότερο αποστακτήριο της Αττικής, με ιστορία 100 και πλέον χρόνων, που σήμερα λειτουργεί ως ένα μοναδικής αισθητικής κρασοπωλείο (= wine-bar, …..νεοελληνιστί). Μπαίνοντας η χαρακτηριστική μυρωδιά του κρασιού και του ξύλου σε παρασύρει, ενώ το ντεκόρ με τα εκατοντάδες πολύχρωμα, διακριτικά φωτισμένα μπουκάλια είναι κάτι που δεν θα συναντήσετε αλλού στην Αθήνα.

... με πήγες κάμποσα χρόνια πίσω ...
Εκεί δούλευαν ως διανομείς, δύο θείοι μου ... αδελφοί της μητέρας μου ...
Πιτσιρικάς εγώ, μιλάμε για εποχή κάπου στα 1960-1965 ...
όπου ο ένας θείος μου με έπαιρνε για παρέα μαζί του ... να κόβω βόλτες στο ποτοποιείο !

Από όσο ξέρω, έχει πουληθεί εδώ και αρκετά χρόνια πριν, δεν ανήκει στην οικογένεια του Βρεττού.
Απλά, έχει παραμείνει μόνο η ονομασία.

από **Georgedim** Δευ 19 Ιαν 2015 - 16:31

(....συνέχεια προηγούμενης δημοσίευσης)

Στο σημείο που τελειώνει η πεζοδρόμηση της Αδριανού, στο αριστερό μας χέρι συναντάμε την οδό Φλέσσα.
Στο σημείο αυτό βρίσκεται ένα νεοκλασικό κτίριο με μνημειακή είσοδο, που τη διακοσμούν δύο μαρμάρινες κολώνες δωρικού ρυθμού με αέτωμα από επάνω. Στον μικρό κήπο εμπρός από το κτίριο παλαιότερα βρίσκονταν δύο τεράστιοι χαρακτηριστικοί φοίνικες. Σήμερα βεβαίως δεν υπάρχουν, θύματα βλέπετε ….της κρίσης και της αδιαφορίας.

Σήμερα :
[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Παλαιότερα :
[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο ιστορικό αυτό κτίριο στεγάστηκε το πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο που λειτούργησε στη Αθήνα, χρονολογούμενο από το 1875, που ονομάζονταν τότε «Δημοτική Σχολή Αθηνών». Αργότερα έμεινε γνωστό ως «Σχολείο του Καμπάνη», από το όνομα του δάσκαλου Βασίλειου Καμπάνη, που δίδαξε εδώ από το 1904 μέχρι το 1938.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Σήμερα στεγάζει το 74^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών.
Επί Τουρκοκρατίας στο σημείο αυτό βρίσκονταν το «Τζαμί της Κολώνας». Είχε πάρει τ` όνομα του από τα κατάλοιπα μιας μεγάλων διαστάσεων αρχαίας κολώνας που υπήρχε στο σημείο και σήμερα φυλάσσεται στο υπόγειο του σχολείου.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο σχολείο αυτό, στα 140 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας του, φοίτησαν πολλές γνωστές προσωπικότητες της πολιτικής, της επιστήμης, της τέχνης, της κοινωνικής ζωής της πόλης, όπως ο αείμνηστος πρωθυπουργός Ξενοφών Ζολώτας, ο καθηγητής Παιδιατρικής και Ακαδημαϊκός Νικόλαος Ματσανιώτης, οι αδελφοί Άρτεμης και Ορέστης Μάτσας, ο τραγουδιστής Πάνος Γαβαλάς κ.α.

Ανηφορίζοντας από εδώ τη οδό Φλέσσα για λίγο, μέχρι την διασταύρωση της με την οδό Σχολείου, συναντάμε, στα αριστερά μας, ένα πετρόκτιστο επιβλητικό γωνιακό κτίριο.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Πρόκειται για το κτιριακό συγκρότημα που κατασκεύασε τα πρώτα χρόνια μετά την Επανάσταση του ’21, ο Αμερικανός ιεραπόστολος Ιωνάς Κίνγκ, με προορισμό να χρησιμοποιηθεί ως Ευαγγελική εκκλησία. Ποτέ όμως δεν χρησιμοποιήθηκε για τον σκοπό αυτό, αφού ο Ιωνάς Κίνγκ πέθανε μόλις τελείωσαν οι οικοδομικές εργασίες.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο κτίριο αυτό λοιπόν εγκαταστάθηκε τα πρώτα χρόνια το Στρατηγείο του πρώτου τακτικού Ελληνικού στρατού. Αργότερα στέγασε Δημοτικό σχολείο, εξ ου και το όνομα της οδού, στο οποίο φοίτησε ο Δροσίνης στις αρχές του 20^ου αιώνα.

Αλλάζοντας αρκετούς ιδιοκτήτες στο πέρασμα του χρόνου χωρίστηκε σε πολλές ιδιοκτησίες και τελικά χρησιμοποιήθηκε σαν κατοικία.

Παραδίπλα, στον αριθμό 5 της οδού Σχολείου, βρίσκεται η οικία ή πύργος Τσώρτς (Church). Πρόκειται για σπουδαία αρχοντική κατοικία της περιόδου της Τουρκοκρατίας.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Το σπίτι με την ιδιόρρυθμη κατασκευή δίνει την εντύπωση πύργου με τα πολλά μικρά παράθυρά του και την καμινάδα, χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Οθωμανικής καταγωγής του.

Ο «πύργος» του Τσώρτς υπήρξε «Καρακόλι», δηλαδή αστυνομικό φυλάκιο των Τούρκων. Ο πύργος έμεινε όρθιος στη διάρκεια της λεηλασίας του Κιουταχή το 1827 και επισκευάστηκε μετά την επανάσταση.
Το κτίριο αγοράστηκε και ανασκευάστηκε από τον Τζωρτζ Φίνλεϊ που προαναφέραμε. Ακολούθως ο Φίνλεϊ το νοίκιασε στον Ιρλανδό φιλέλληνα στρατηγό Richard Church, ο οποίος μάλιστα διετέλεσε και αρχιστράτηγος των Ελληνικών δυνάμεων στην Επανάσταση και πολέμησε μαζί με τον Γ. Καραϊσκάκη στην μάχη του Φαλήρου. Ο Τσωρτς έζησε στο σπίτι αυτό μέχρι τα βαθιά του γεράματα γι' αυτό πήρε το κτίριο το όνομα του.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στα νεώτερα χρόνια για ένα μικρό χρονικό διάστημα φιλοξένησε το Α’ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών (….Νικόλα Μητσόπουλε, το σχολείο μας Very Happy

). Όταν πια το κτίριο είχε χάσει την παλιά αίγλη του, φιλοξένησε στους χώρους του κατά καιρούς αποθήκες, βιοτεχνία, μέχρι και συνεργείο αυτοκινήτων.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Επιστρέφουμε όμως στην οδό Αδριανού και προχωράμε μέχρι τον αριθμό 96, που βρίσκεται το αρχοντικό της οικογένειας των Μπενιζέλων, μιας αριστοκρατικής οικογένειας ευγενών με καταγωγή από το Βυζάντιο.
Πρόκειται για το παλιότερο σωζόμενο σπίτι της Αθήνας, κτίστηκε επί Τουρκοκρατίας, πιθανώς στις αρχές του 16^ου αιώνα και είναι τυπικό δείγμα αρχιτεκτονικής της εποχής.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Είναι χτισμένο πίσω από έναν ψηλό μαντρότοιχο, στο βάθος ενός οικοπέδου που είχε μουριές, νεραντζιές και κλήματα, με πηγάδι (που υπάρχει ακόμη) στην πλακόστρωτη αυλή, ισόγειους βοηθητικούς χώρους (μαγειρεία, κελάρια και αποθηκευτικοί χώροι) και τον πρώτο όροφο (ανώϊ) όπου βρίσκονταν οι χώροι υποδοχής (οι λεγόμενοι «οντάδες»), με τα περιμετρικά «μεντέρια» (δηλαδή χαμηλοί χτιστοί καναπέδες), καθώς και τα υπνοδωμάτια. Τα σπίτια εκείνης της εποχής συνήθιζαν να έχουν εξωτερικά ψηλές μάντρες, για να προστατεύονται τα γυναικόπαιδα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Σήμερα το κτίριο ανήκει στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών και έχει προσεκτικά ανακαινισθεί στην αρχική του μορφή. Εκκρεμεί να τοποθετηθούν αυθεντικά έπιπλα και σκεύη της εποχής, ώστε να αποτελέσει ένα λαογραφικό μουσείο, που θα αναπαριστά το μοναδικό εναπομείναν αθηναϊκό αρχοντικό της Τουρκοκρατίας.

Το αρχοντικό αυτό όμως συνδέεται στενά και με την ονομασία δύο σημερινών συνοικιών της ΑΘήνας.
Σύμφωνα με το θρύλο λοιπόν, η κόρη του Άγγελου Μπενιζέλου, η Ρεβούλα (Παρασκευή) Μπενιζέλου, παντρεύτηκε σε ηλικία μόλις δεκαέξι ετών έναν άντρα κατά πολλά χρόνια μεγαλύτερό της και πολύ σύντομα, μόλις μετά από τρία χρόνια, χήρεψε.

Η πίσω πλευρά του κτιρίου, όπως φαίνεται από την οδό Διογένους :
[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Επειδή ήταν ακόμη πολύ νέα οι γονείς της την πίεζαν έντονα να κάνει και δεύτερο γάμο, όμως η Ρεβούλα δήλωσε ότι επιθυμεί να ακολουθήσει «μοναχική» ζωή και πήρε το όνομα μοναχή Φιλοθέη.

Ο μοναχισμός της ξεκίνησε από ένα γειτονικό σπίτι όπου διέμενε, και βρισκόταν εκεί που σήμερα υψώνεται το μέγαρο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, γι’ αυτό άλλωστε, η οδός αυτή ονομάζεται σήμερα οδός Αγίας Φιλοθέης.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η μοναχή Φιλοθέη προσέφερε σημαντική φιλανθρωπική δράση στην Αθήνα του 16^ου αιώνα, βοηθούσε αδιακρίτως Έλληνες και Τούρκους και ίδρυσε αρκετά ιδρύματα κοινωνικής αρωγής.

Στην σημερινή περιοχή του Ψυχικού χρηματοδότησε να ανοιχθεί ένα πηγάδι για να ξεδιψούν οι αγρότες που δούλευαν, στα χωράφια τότε, εκεί. Από αυτή την καλή της πράξη, το «ψυχικό» που έκανε προς τους φτωχούς αγρότες, πήρε η περιοχή το σημερινό όνομά της. Όμως και η παρακείμενη περιοχή της Καλογρέζας, οφείλει το όνομα της στη μονή που είχε ιδρύσει εκεί η μοναχή Φιλοθέη, και την ονόμαζαν τότε «μονή της Καλογραίας», όπου με παραφθορά προέκυψε το σημερινό όνομα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η δραστηριότητα της αυτή και το ότι φυγάδευε τις νεαρές Ελληνίδες, δημιουργώντας σοβαρό πρόβλημα στα χαρέμια των Τούρκων, προκάλεσε την οργή τους, οι οποίοι την συνέλαβαν, την φυλάκισαν, την βασάνισαν και λεηλάτησαν τα μοναστήρια και τα ιδρύματά της.

Στην κολόνα, έξω από το κτίριο που στεγάζεται σήμερα η Αρχιεπισκοπή, εμπρός στο παρεκκλήσι του Αγίου Ανδρέα, η μοναχή Φιλοθέη δέθηκε, μαστιγώθηκε και άφησε την τελευταία της πνοή. Σήμερα στο σημείο αυτό υπάρχει η εικόνα της. Η εκκλησία μας την ανακήρυξε Αγία τον 17^ο αιώνα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Συνεχίζοντας το περίπατο μας στην Αδριανού, συναντάμε λίγο παρακάτω στα αριστερά μας την οδό Μνησικλέους, γνωστή για τα γραφικά σκαλοπάτια της, τα πολλά μπαράκια και τις ταβέρνες. Ανηφορίζοντας φθάνουμε στην οδό Θόλου και σε ένα ακόμη σημαντικό κτίριο.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Πρόκειται για την οικία Κλεάνθη ή όπως είναι ευρύτερα γνωστή ως το «πρώτο Πανεπιστήμιο», που εισήγαγε την πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην Αθήνα του 19^ου αιώνα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ασφαλώς θα έχετε ακούσει για τον Κλεάνθη, έναν από τους επιφανέστερους Έλληνες αρχιτέκτονες του 19^ου αιώνα. Ο Σταμάτης Κλεάνθης από τον Βελβενδό Κοζάνης, μαζί με το φίλο του Εδουάρδο Σάουμπερτ, ανέλαβαν το 1833 τον πολεοδομικό σχεδιασμό της Αθήνας.

Ωστόσο, το πολεοδομικό σχέδιο που εκπόνησαν δεν εφαρμόστηκε ποτέ, γιατί κρίθηκε πολυδάπανο.
Ο Κλεάνθης λοιπόν, το 1831 αγόρασε το κτίριο αυτό από την Τουρκάλα Σαντέ Χανούμ και οι δύο συνεργάτες το ανακαίνισαν και το χρησιμοποίησαν ως κατοικία και ως εργαστήριο. Οι γείτονες το ονόμαζαν «Μικρή Ακρόπολη», καθώς ήταν γεμάτο από προπλάσματα αρχαίων μνημείων των κλασικών και ρωμαϊκών κτισμάτων. Μετέπειτα φιλοξενήθηκαν εκεί ξένες προσωπικότητες που κατά καιρούς επισκέπτονταν την Ελλάδα, όπως αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες κλπ.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Αργότερα, όταν η πόλη γίνεται πρωτεύουσα και μεταφέρθηκαν εδώ όλες οι δραστηριότητες των Ελλήνων, το ανακαινισμένο σπίτι του Κλεάνθη επιλέχθηκε να στεγάσει το Α΄ Γυμνάσιο της Αθήνας,

Δυο χρόνια αργότερα, με εντολή του Όθωνα, στον ίδιο χώρο στεγάζεται το πρώτο Πανεπιστήμιο του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Το πρωί της 26^ης Απριλίου 1837, με κανονιοβολισμούς κηρύχτηκε πανηγυρικά η έναρξη λειτουργίας του Πανεπιστημίου, το οποίο αρχικά ονομάστηκε «Πανεπιστήμιο του Όθωνος», προς τιμήν του βασιλιά. Αργότερα, μετά την έξωση του Όθωνα, με βάση τον όρο που έθεσε ένας από τους ευεργέτες του Πανεπιστημίου, μετονομάστηκε σε «Καποδιστριακό», ονομασία που διατηρεί μέχρι σήμερα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο Πανεπιστήμιο φοίτησαν τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του, 52 φοιτητές. Από αυτούς 22 ήταν στη Δικαστική, όπως λεγόταν τότε η Νομική, 18 στη Φιλοσοφική, 8 στη Θεολογία και 3 στην Ιατρική.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Θετικές επιστήμες διδάσκονταν τότε στη Φιλοσοφική Σχολή και μόνο το 1904 ιδρύεται η Σχολή Θετικών Επιστημών.

Στο μεταξύ, τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του γράφτηκαν και 75 ακροατές που δεν είχαν υποχρέωση να δώσουν κανονικές εξετάσεις. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο αγράμματος, μα φιλομαθής, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Λίγα λόγια, ακόμη, για τη λειτουργία αυτού του πρώτου Ελληνικού τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού μας ιδρύματος.

Η Θεολογική, η Νομική, η Ιατρική και η Φιλοσοφική είναι οι τέσσερις πρώτες σχολές, τις οποίες περιελάμβανε το Πανεπιστήμιο. Αργότερα, το Νοέμβριο του 1841 το Πανεπιστήμιο, μεταφέρεται στο καινούριο του κτίριο στη σημερινή οδό Πανεπιστημίου. Οι φοιτητές, όπως καταλαβαίνετε, ήταν κάθε ηλικίας αλλά, λόγω συνθηκών εποχής, μόνο άντρες. Ιστορικά η πρώτη γυναίκα φοιτήτρια γράφτηκε 60 χρόνια μετά την ίδρυση του, το 1890, ως φοιτήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Το Πανεπιστήμιο μπορεί να μεταφέρθηκε, όμως η ιστορία του κτιρίου συνεχίζεται. Το 1856 ο Κλεάνθης πούλησε το σπίτι σε κάποιον Κρητικό και από το 1868 χρησιμοποιήθηκε για τη στέγαση Κρητικών προσφύγων.
Η φθορά που είχε ήδη ξεκινήσει θα οδηγήσει και στην παρακμή. Τα επόμενα χρόνια στεγάζει ταβέρνα με το όνομα «Παλιό Πανεπιστήμιο».

Οι περιπέτειές του λήγουν οριστικά στις μέρες μας, με την επισκευή, την αρχιτεκτονική αποκατάστασή και τη λειτουργία του ως «Μουσείου Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Πίσω ακριβώς από το «πρώτο Πανεπιστήμιο», στην οδό Θεωρίας, βρίσκεται ένας μικρός αλλά σημαντικός μεσαιωνικός ναός του 14^ου αιώνα, ο Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Δίπλα στην εκκλησία αυτή είχε ταφεί αρχικά ο οπλαρχηγός Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο οποίος ενώ είχε φυλακιστεί κατηγορούμενος για συνεργασία με τους Τούρκους, τελικά δολοφονήθηκε προτού δικαστεί, ενώ εδώ σύμφωνα με την παράδοση ασκήτεψε και η Αγία Παρασκευή.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Συνεχίζεται …….

από **Georgedim** Δευ 19 Ιαν 2015 - 16:33

Maximos έγραψε:Από όσο ξέρω, έχει πουληθεί εδώ και αρκετά χρόνια πριν, δεν ανήκει στην οικογένεια του Βρεττού.
Απλά, έχει παραμείνει μόνο η ονομασία.

!!!

από Γιωργάκος Δευ 19 Ιαν 2015 - 16:40

Αυτό με τις μπουάτ τι τοθέλες ; ... πωω πωω Σαββατόβραδο πουκάμισο με μεγάλους γιακάδες κολόνια pino silvestre και μαύρο μαλλί ..... Sad

από diamantino Δευ 19 Ιαν 2015 - 16:43

Και εμενα , Γιωργο ,
με πηγες πισω σε χρονια παλλια και αγαπημενα.
Ζυγος , με Βικυ Μοσχολιου - Θεμη Αντρεαδη
Διπλα , Γιαννης Μαρκοπουλος με Γιωργο Νταλαρα,
και καπου απεναντι Μαρινελα με Κωστα Χατζη ! ! .
Αργοτερα,κατηφορησαμε στη Διαγωνιο με Αλεξιου .....

....νασαι καλα
Σ'ευχαριστουμε για τις .... θυμισες ! !

από Patrinos Δευ 19 Ιαν 2015 - 19:15

Τώρα τι να πω; ΕΥΓΕ!
Γιώργο, με την αναφορά σου στις μπουάτ με πηγές πολλά χρόνια πίσω.

thk

από Aigagros Δευ 19 Ιαν 2015 - 19:42

Με τα γραφόμενά σου παρουσιάζεται επιτέλους η Αθήνα με τη μαγεία που της αξίζει, μακριά από την έννοια της τσιμεντούπολης και του αστικού νέφους...!

από caminador Δευ 19 Ιαν 2015 - 19:55

Εκλαϊκευμένη "αξονική τομογραφία" της παλαιάς Αθήνας, εκτός από το να θυμούνται οι παλαιοί και να μαθαίνουν οι νέοι, συμβαίνει να μαθαίνουν και οι παλαιοί. Εκτός που μαθαίνω θυμήθηκα που τραγουδούσε η Μαριώ η ανταρτοπούλα με τη συνοδεία ενός βιολιστή παπού... ένα αξέχαστο σκηνικό αλλά δεν θυμάμε τη μπουάτ... Smile

από **Georgedim** Τετ 4 Φεβ 2015 - 23:52

ΙΓ’ ΜΕΡΟΣ :

Μετά από αρκετές ημέρες «αναγκαστικής» δυστυχώς απουσίας, …..συνεχίζουμε και πάλι τη βόλτα μας.

Βλέπετε κάτι μια εποχική ίωση που μας ταλαιπώρησε οικογενειακώς με υψηλό πυρετό και καταβολή, κάτι κάποιοι επαγγελματικοί αστάθμητοι παράγοντες, δεν μου επέτρεψαν την πολυτέλεια του «ελεύθερου» χρόνου και για το λόγο αυτό ζητώ την κατανόηση σας, για την απρόβλεπτη πολυήμερη διακοπή …του περιπάτου μας.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Για να συνδέσουμε όμως τα προηγούμενα, θυμίζω πως έχουμε ήδη γνωρίσει και ξεναγηθεί σε χαρακτηριστικά σημεία & κτίρια της συνοικίας της Πλάκας και βρισκόμαστε πλέον στην οδό Θεωρίας, τον περιφερειακό δρόμο ακριβώς κάτω από την βόρεια πλευρά του ιερού βράχου, ….στην πίσω πλευρά του κτιρίου που λειτούργησε το «πρώτο Πανεπιστήμιο» της Ελλάδας και το οποίο γνωρίσαμε εκτενώς στη προηγούμενη δημοσίευση. Από το σημείο αυτό η θέα προς την πόλη είναι μοναδική.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Με κατεύθυνση προς τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, συναντάμε στο δεξί μας χέρι, ένα ακόμα ιδιαίτερο νεοκλασικό κτίριο του 1894, που ανήκε στην οικογένεια Μιχαλέα και σήμερα στεγάζει το «Μουσείο Παύλου & Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου». Η είσοδος εδώ είναι δωρεάν, και μπορούμε να θαυμάσουμε μια αξιόλογη συλλογή έργων τέχνης, με αντικείμενα από τους προϊστορικούς μέχρι και τους νεότερους χρόνους, αναδεικνύοντας τη διαχρονικότητα και τη συνέχεια της Ελληνικής παραδοσιακής τέχνης δια μέσου των αιώνων. Την ιδιωτική αυτή συλλογή, δώρισε στο Δημόσιο το ζεύγος Κανελλόπουλου το 1976, οπότε και ιδρύθηκε το εν λόγω μουσείο.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Από εδώ θα κατηφορίσουμε την γειτονική οδό Πανός, μέχρι τη Ρωμαϊκή αγορά και την παρακείμενη οδό Πολυγνώτου, που οφείλει το όνομα της στον ομώνυμο μεγάλο αρχαίο ζωγράφο του «χρυσού αιώνα» της πόλης των Αθηνών (5^ος π.Χ. αιώνας).
Ο Πολύγνωτος αν και κατάγονταν από τη Θάσο, ήρθε και εργάστηκε στην Αθήνα όχι για τα χρήματα, αλλά εξαιτίας των ευγενών αισθημάτων του προς τους Αθηναίους και την πόλη τους. Οι τελευταίοι για το έργο και την ανιδιοτελή προσφορά του, τον τίμησαν με την παροχή πολιτικών δικαιωμάτων και έτσι έγινε Αθηναίος πολίτης.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στον αριθμό 13 της οδού αυτής υπάρχει η οικία ενός αμφιλεγόμενου πολιτικού, με έντονη παρασκηνιακή δράση, του ραδιούργου και δολοπλόκου Ιωάννη Κωλέττη, ο οποίος μάλιστα υπήρξε ο πρώτος συνταγματικός πρωθυπουργός της ελεύθερης Ελλάδος και βεβαίως ο πρώτος ιστορικά πολιτικός που εισήγαγε τη διαφθορά στο Ελληνικό πολιτικό σύστημα.
Ο άνθρωπος αυτός υπήρξε, σύμφωνα με τις ιστορικές καταγραφές, ο πρώτος Έλληνας πολιτικός ο οποίος διαχειριζόμενος τα «Κοινά», απέκτησε μεγάλη περιουσία, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του Ευάγγελου Κοροβίνη, «Η Νεοελληνική Φαυλοκρατία».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Το σπίτι αυτό το έκτισε κατά τη διάρκεια της πολιτικής του σταδιοδρομίας (1834-1847), από την οποία, όπως είπαμε, απέκτησε μεγάλη περιουσία. Όπως διαβάζουμε, σε ένα άλλο βιβλίο, στα «Απομνημονεύματα» του στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, ο οποίος υπήρξε μάλιστα κουμπάρος του πατριδοκάπηλου αυτού πολιτικού, «…..Ο Κωλέττης είχε συνάξει όλους τους κακούργους της κοινωνίας, απ' ούλες τις τάξεις και τους βοήθαγε με τα πλούτη της πατρίδας και με τις θέσεις. Και ξεμάκρυνε και κατάτρεξε όλους τους τίμιους ανθρώπους….».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Όπως θα έχετε διαπιστώσει, διαβάζοντας αυτό το οδοιπορικό, η διαπλοκή εξουσίας – Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, που είδαμε στο ΣΤ’ μέρος (…τότε υπήρχαν μόνο εφημερίδες), καθώς και η διασπάθιση του Δημοσίου χρήματος είναι καταστάσεις με ρίζες πολύ παλιές και βαθιές, στη πολύπαθη νεώτερη ιστορία μας.

Αφήνουμε όμως όλα όσα μας στεναχωρούν και μας πληγώνουν, μιας και δεν είναι του παρόντος και επιστρέφουμε στο οδοιπορικό μας.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η όμορφη αυτή νεοκλασική κατοικία σταδιακά παρήκμασε, μέχρι την αγορά της από το Υπουργείο Πολιτισμού επί υπουργίας της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη (1981-1989), προκειμένου να σωθεί από την κατάρρευση.
Έκτοτε πολλοί υπουργοί πέρασαν από το κατ' ευφημισμόν Υπουργείο Πολιτισμού μας, κανένας όμως δεν ασχολήθηκε με το συγκεκριμένο ακίνητο.
Τον Οκτώβριο του 2009 το κτίριο παραχωρήθηκε στο «Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού», το οποίο προσπαθεί να αναστηλώσει την οικία και να τη μετατρέψει σε «Μουσείο Καβάφη».

Βλέπετε το σύγχρονο Ελληνικό Κράτος αποφάσισε ….υποκριτικά, ότι τάχα δεν θέλει να θυμάται τον πατέρα της πολιτικής διαφθοράς, οπότε η επιλογή της απόδοσης τιμής στο μεγάλο μας ποιητή, πιστεύω ήταν η καλύτερη δυνατή.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο σημείο αυτό καλό θα είναι να γνωρίσουμε, ένα παραμελημένο και ίσως άγνωστο κομμάτι της νεώτερης ιστορίας της Αθήνας, που αφορά την Οθωμανική περίοδο και όπου κατά την γνώμη μου παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, ιστορικό, λαογραφικό και αρχιτεκτονικό.

Η Τουρκική κατοχή των Αθηνών αν και κράτησε σχεδόν τέσσερις αιώνες, από το 1456 μέχρι το Μάρτιο του 1833, εν τούτοις για την περίοδο αυτή δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία και καταγραφές.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Τα περισσότερα ιστορικά στοιχεία που γνωρίζουμε γι’ αυτήν την περίοδο, προέρχονται κυρίως από τα αρχεία και τις διηγήσεις διαφόρων σημαντικών επισκεπτών και περιηγητών που έρχονταν στην Αθήνα για να θαυμάσουν τα αρχαία μνημεία και να γνωρίσουν από κοντά την δόξα της αρχαίας πόλης.
Θυμίζω πως την εποχή εκείνη η Αθήνα ήταν ένα χωριό, περιτριγυρισμένο από ελαιώνες, βοσκοτόπια και ρέματα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Από αυτούς τους περιηγητές προήλθε η ονομασία «Settines», που αναγράφονταν σε χάρτες της εποχής για την πόλη των Αθηνών. Η ονομασία αυτή αποδίδεται στο γεγονός πως οι Έλληνες τότε έλεγαν «εις την Αθήνα» και από παραφθορά αυτής της φράσης προήλθε η παραπάνω εσφαλμένη ονομασία. Ένας από τους περιηγητές ήταν και ο περίφημος Τούρκος περιηγητής Εβλιά Τσελεμπί, που στις αναμνήσεις του βρίσκουμε σημαντικές πληροφορίες.

Επίσης άλλη πηγή πληροφοριών για την εποχή και τα δρώμενα της, αποτελούν και οι σημειώσεις των Καπουτσίνων μοναχών, που γνωρίσαμε στο ΙΑ’ μέρος και οι οποίες είχαν δημοσιευτεί σε βιβλίο, στην τότε Δυτική Ευρώπη.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η αλήθεια είναι πώς παρά τα 400 σχεδόν χρόνια σκλαβιάς οι Οθωμανοί έκτισαν λιγοστά καινούρια κτίρια στην πόλη, κυρίως θρησκευτικού και διοικητικού χαρακτήρα.

Βρισκόμαστε ήδη στη αρχαία Ρωμαϊκή αγορά, εντός ή πλησίον της οποίας βρίσκονται τα λιγοστά μνημεία που έχουν απομείνει από την Αθήνα της Οθωμανικής εποχής.
Όσοι ενδιαφέρεστε για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη Ρωμαϊκή αγορά, που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της πόλης και όπου σημειωτέον αποτέλεσε το πρώτο εμπορικό κέντρο της Αθήνας, χρονολογούμενο από τον 2^ο αιώνα π.Χ., δηλαδή τη Ρωμαϊκή περίοδο κατοχής των Αθηνών, δείτε το σύνδεσμο : [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Από Οθωμανικά τεμένη, γνωρίσαμε μέχρι τώρα το τζαμί Τσισδαράκη (στο Δ’ μέρος αυτής της μακροσκελούς δημοσίευσης) και το γειτονικό στο σημείο που βρισκόμαστε τώρα, Κιουτσούκ τζαμί (στο Θ’ μέρος) και το τζαμί της Κολώνας που είδαμε στη προηγούμενη δημοσίευση.

Πρώτο που συναντάμε στο σημείο που βρισκόμαστε τώρα, είναι το εντυπωσιακό «Φετιχιέ Τζαμί» ή «τζαμί του Πορθητή».
Κτίστηκε το 1458 προς τιμήν του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή, όταν επισκέφθηκε την πόλη των Αθηνών. Ήταν κατασκευασμένο σύμφωνα με σχέδια που αντιπροσωπεύονται ορισμένα από τα λαμπρότερα τεμένη της Κωνσταντινούπολης.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Επί Τουρκοκρατίας ήταν γνωστό ως «τζαμί του Σταροπάζαρου» και οικοδομήθηκε επάνω στα ερείπια βυζαντινού ναού, μέρος των οποίων είναι ορατό στη βόρεια πλευρά του τεμένους.
Μετά την εγκατάσταση της πρωτεύουσας του Ελληνικού κράτους στην Αθήνα, το 1834, χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτικό αρτοποιείο, μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα.

1928, έξω από το αρτοποιείο, στο Φετιχιέ τζαμί (στο βάθος οι "Αέρηδες") :
[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Σήμερα περικλείεται εντός του αρχαιολογικού χώρου της Ρωμαϊκής αγοράς, χρησιμοποιείται ως αποθήκη που στεγάζει αρχαιότητες και το εσωτερικό του δεν είναι επισκέψιμο.

Εδώ και λίγους μήνες το "τζαμί" και οι "Αέρηδες" ...δεν είναι ορατοί, λόγω εργασιών :
[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Μέσα στη Ρωμαϊκή αγορά βρίσκεται και ο «πύργος των Ανέμων» ή «Αέρηδες» ή ….όπως είναι λιγότερο γνωστός «ρολόϊ του Ανδρόνικου Κυρρήστου».
Αυτό το μαρμάρινο μνημείο του 1^ου αιώνα μ.Χ., αποτελεί τον αρχαιότερο μετεωρολογικό σταθμό του κόσμου, ενώ παράλληλα λειτουργούσε εξωτερικά σαν ηλιακό ρολόϊ, ενώ στο εσωτερικό του υπήρχε υδραυλικός ωρολογιακός μηχανισμός.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Αναπαράσταση του μηχανισμού του ρολογιού :
[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Κάτω από το γείσο της στέγης, του οκτάγωνου αυτού κτιρίου απεικονίζονται ακολουθώντας τα σημεία του ορίζοντος, ανάγλυφες παραστάσεις των οκτώ προσωποποιημένων ανέμων, με τα σύμβολά τους.

Τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους μετατράπηκε σε εκκλησία, ενώ στο περιβάλλοντα χώρο δημιουργήθηκε νεκροταφείο. Με την ανακατάληψη της πόλης από τους Τούρκους το 1760, μετατράπηκε σε «τεκέ» (δηλαδή τόπο προσευχής) των Δερβίσηδων και ονομαζόταν «τεκές του Μπραΐμη». Τότε ήταν που ο πύργος απέκτησε παράθυρα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, ο πύργος παρέμεινε αχρησιμοποίητος. Ο λαός πίστευε ότι ήταν αρχαίος ναός αφιερωμένος στον θεό των ανέμων Αίολο, για αυτό ονόμασαν την κοντινή νέα οδό που χαράχτηκε στο νεοσύστατο τότε Ελληνικό κράτος και ξεκινούσε από το σημείο αυτό, «Αιολική οδό» ή οδό Αιόλου όπως είναι σήμερα γνωστή.

Ανατολικά της Ρωμαϊκής αγοράς, στην οδό Κυρρήστου 8, βρίσκονται τα «Παλαιά Λουτρά» ή «Χαμάμ του Αμπίτ Εφέντη», που κτίστηκαν τον 17ο αι. και αποτελούσαν σημαντικό σημείο της τότε κοινωνικής ζωής. Σήμερα έχουν αναπαλαιωθεί και λειτουργούν ως «Μουσείο καθαριότητας και καλλωπισμού του σώματος» (με εισιτήριο εισόδου).

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Συμπληρώνοντας τα τουρκικά κτίρια, που τμήματα τους, διατηρούνται ακόμα στην Αθήνα, θα πρέπει ν΄ αναφέρουμε τον περίφημο «Μεντρεσέ», το «Μουσουλμανικό ιεροδιδασκαλείο» δηλαδή, που βρίσκεται απέναντι από τους Αέρηδες, στο τέρμα της οδού Αιόλου. Σ` αυτό οι σπουδαστές, που λέγονταν «σοφτάδες», διδάσκονταν το Κοράνι, ιστορία και θρησκευτικό δίκαιο από τους δασκάλους τους, που λέγονταν «μουλάδες».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Σήμερα διασώζεται μόνο η πύλη του μουσουλμανικού ιεροδιδασκαλείου, του οποίου το υπόλοιπο τμήμα καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1911.
Σύμφωνα με επιγραφή, που βρίσκεται πάνω από την είσοδο, το ιεροδιδασκαλείο κατασκευάστηκε το 1721 και αποτελούνταν από το κεντρικό κτήριο, που λειτουργούσε ως σχολή και τζαμί,καθώς και περιμετρικά κτίρια όπου ζούσαν οι σπουδαστές και οι καθηγητές, χώρους κουζίνας και καθαριότητας και μια κεντρική αυλή.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Επί εποχής των βασιλέων Όθωνα και Γεωργίου Α', το ιεροδιδασκαλείο χρησιμοποιήθηκε σαν φυλακή για ποινικούς και πολιτικούς κρατούμενους, ως τόπος βασανιστηρίων και χώρος εκτέλεσης καταδίκων δι’ απαγχονισμού.
Μάλιστα, οι απαγχονισμοί ελάμβαναν χώρα στα κλαδιά ενός αιωνόβιου πλάτανου που υπήρχε στο κέντρο της αυλής. Περιμετρικά της αυλής ξεδιπλώνονταν τα κελιά των φυλακισμένων, τα οποία όπως είπαμε άλλοτε ήταν τα δωμάτια των ιεροσπουδαστών. Τον αγέρωχο πλάτανο λέγεται, σύμφωνα με την παράδοση, πως φύτεψε κάποιος έγκλειστος ληστής, ονόματι Μπίμπισης.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Από τον πλάτανο αυτό προήλθε η γνωστή σε όλους μας φράση : « Χαιρέτα μου τον πλάτανο », φράση που χρησιμοποιούσαν τότε οι κατάδικοι σε όποιον συγκρατούμενο τους επεδείκνυε παραβατική και προκλητική συμπεριφορά, διακινδυνεύοντας έτσι να βρεθεί κρεμασμένος από τα κλαδιά του. Ο ιστορικός αυτός πλάτανος αν και γλύτωσε από την πυρκαγιά του 1911, καταστράφηκε τελικά το 1915 από κεραυνό.

Ο χώρος αυτός είναι άμεσα συνδεδεμένος με την ιστορία, τη γέννηση και τα πρώτα βήματα του μουσικού ιδιώματος που φέρει το όνομα «ρεμπέτικο». Όπως ήδη γνωρίσαμε στο Ζ’ μέρος, στις φυλακές του Μεντρεσέ από το 1834 άρχισαν να δημιουργούνται τα πρόδρομα ρεμπέτικα ακούσματα τα λεγόμενα «μουρμούρικα».

Ο "Μεντρεσές" τον 18ο αιώνα :
[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ένα άλλο ιστορικό κτίριο των Τουρκικών χρόνων βρίσκεται λίγο μακρύτερα, στο Βοτανικό κήπο του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην Ιερά οδό ( [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.] ) και πρόκειται για το «Κονάκι» (δηλαδή αγροικία) του περιβόητου και τρομερού τύραννου της Αθήνας Χατζή-Αλή-Χασεκή.
Είναι το κτίριο που βρίσκεται δίπλα στην είσοδο του χώρου, επί της Ιεράς οδού και από το αρχικό συγκρότημα σώζεται μόνο ένα τμήμα του ισογείου και η διπλανή «κρήνη του Χασεκή».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Αυτά είναι τα κυριότερα Τουρκικά μνημεία που επιζούν ακόμη στη σύγχρονη Αθήνα, για να μας θυμίζουν με την παρουσία τους, την ξεχασμένη ή άγνωστη ιστορία της πόλης μας.

Στο σημείο αυτό χρήσιμο θα ήταν να γνωρίσουμε και την κοινωνική δομή της Τουρκοκρατούμενης Αθήνας, που με κάποιες παραλλαγές συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Το γεγονός πως οι Αθηναίοι παραδόθηκαν χωρίς αντίσταση στον Σουλτάνο, είχε ως συνέπεια να τους παραχωρήσει αρκετά προνόμια, καθώς και το δικαίωμα να προστατεύουν και να τιμούν τα παλιά μνημεία της πόλης.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Την διοίκηση της πόλης επέβλεπε ο Πασάς, που έδρευε στο Νεγρεπόντε (την σημερινή Χαλκίδα), ενώ την τάξη εξασφάλιζε ένα μικρό στρατιωτικό τμήμα Οθωμανών, που είχε έδρα του την Ακρόπολη και την δικαιοσύνη απένεμε ο Οθωμανός δικαστής που ονομαζότανε «Καδής». Οι Αθηναίοι διατήρησαν τους δικούς τους τοπικούς άρχοντες με περιορισμένες όμως εξουσίες, που αφορούσαν κυρίως σε ζητήματα θρησκευτικά.

Η αθηναϊκή κοινωνία της οθωμανικής περιόδου αποτελούνταν βασικά από τέσσερις τάξεις, ανάλογα με την καταγωγή και την οικονομική κατάσταση των μελών τους, οι οποίες ήταν οι άρχοντες, οι νοικοκυραίοι, οι παζαρίτες και οι ξωτάρηδες.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Οι άρχοντες, ήταν κυρίως οι γαιοκτήμονες αλλά και οι ιδιοκτήτες μεγάλων εργαστηρίων και αριθμούσαν κάπου 12 ή 14 οικογένειες μόνο. Από αυτούς προέρχονταν οι «δημογέροντες» που είχαν ετήσια θητεία. Το αξίωμα ήταν σχεδόν κληρονομικό και έπαιρναν μισθό για τις υπηρεσίες τους. Δύο από τις κυριότερες υποχρεώσεις τους ήταν η κατανομή και η είσπραξη των φόρων, καθώς και η ρύθμιση ενδοκοινοτικών διαφορών.

Η Δημογεροντία δεν είχε αρχικά μόνιμη στέγη και συνεδρίαζε στο σπίτι του αρχαιότερου δημογέροντα. Αργότερα, κατασκευάστηκε στην περιοχή του Πάνω Παζαριού, το «Κουσέγιο» (όνομα που έχει φράγκικη προέλευση καθώς Conseil (κονσέϊγ) = Συμβούλιο ), που γνωρίσαμε στο Δ’ μέρος.

Οι νοικοκυραίοι ήταν μικρότεροι ιδιοκτήτες γης. Προς το τέλος της οθωμανικής περιόδου ως δημογέροντες εκλέγονταν και οι νοικοκυραίοι.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Οι παζαρίτες, ήταν έμποροι και βιοτέχνες, χωρισμένοι σε «ισνάφια» ή «ρουφέτια», δηλαδή σε συντεχνίες. Η κάθε συντεχνία είχε μια ιδιωματική γλώσσα και τον προστάτη Άγιο της. Τόπος συγκέντρωσης των «ισναφιών» ήταν η «Σχολή Ντέκα», το γνωστότερο σχολείο των φτωχών της οθωμανικής Αθήνας, που λειτουργούσε στην Πλάκα, στη νότια πλευρά της σημερινής πλατείας Μητροπόλεως.

Οι ξωτάρηδες, ήταν οι φτωχοί αγρότες των περιχώρων της Αθήνας. Η κοινωνική αυτή διαίρεση διατηρήθηκε μέχρι την επανάσταση. Όλοι αυτοί ζούσαν σε ξεχωριστές γειτονιές (= πλατώματα) των Αθηνών.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Το 1778 όταν κατασκευάστηκε το τείχος του Χασεκή, για να προστατεφθεί η πόλη από τις επιθέσεις των συμμοριών Τουρκαλβανών, που λυμαίνονταν τα πάντα. Τότε ήταν που τα «πλατώματα» (δηλαδή οι γειτονιές) αντικαταστάθηκαν σταδιακά από μικρές συνοικίες (τους μαχαλάδες) και από ενορίες. Πολλές περιοχές τότε πήραν τα ονόματά τους από τους Έλληνες άρχοντες ή από τους Αλβανούς ιδιοκτήτες γης.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Έχουμε φθάσει και πάλι στην πλατεία Μοναστηρακίου, εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε το οδοιπορικό μας. Για το τέλος άφησα μια γειτονιά με σημαντική ιστορία, γεμάτη ανθρώπινες ιστορίες και μνημεία, χρονολογούμένα από την αρχαιότητα μέχρι τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τις χαμένες πατρίδες και την προσφυγιά.

Πρόκειται για την περιοχή που οριοθετείται από τις οδούς Άρεως, Κλάδου, Βρυσακίου και Αδριανού, δηλαδή την περιοχή πάνω από την πλατεία Μοναστηρακίου, μεταξύ της βιβλιοθήκης του Αδριανού και της στοάς του Αττάλου και όπου στα χρόνια του Όθωνα, υπήρχαν οι περισσότερες Δημόσιες υπηρεσίες της εποχής.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η γειτονιά αυτή ονομάζονταν «Αυλή των θαυμάτων», λόγω της κάτοψης της, καθώς περιμετρικά υπάρχουν κτίρια, που περιβάλλονται από τις οδούς που αναφέραμε και στο κέντρο υπάρχει μια μεγάλη αυλή. Η ονομασία πιθανώς να προήλθε στα τέλη του 19ου αιώνα, από την παρακείμενη οδό Αθηνάς που καταλήγει στο σημείο αυτό, την οποία αποκαλούσαν και «οδό των θαυμάτων», εξαιτίας των μάγων και των ζογκλέρ που συνήθιζαν να εμφανίζονται εκεί.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Σήμερα μπαίνοντας σε αυτή την αυλή αντικρίζεις μοναχά ερειπωμένα και χορταριασμένα κτίρια που παρ’ όλα αυτά εκπέμπουν μια μαγεία.
Στην πραγματικότητα ο χώρος αυτός ήταν η εσωτερική λιθόστρωτη αυλή του παλαιού αρχοντικού Λογοθέτη, στην οποία έμπαινες από μια μεγαλοπρεπή πύλη που σώζεται ακόμη. Από το ίδιο το αρχοντικό έχει διασωθεί ένα τμήμα της σκάλας που ανέβαινε από το κατώι στο ανώι.
Τα ερειπωμένα κτίρια είναι της ύστερης Οθωμανικής περιόδου του 19^ου αιώνα και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή είχαν επιταχθεί για να στεγάσουν πρόσφυγες.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η γειτονιά αυτή σήμερα έχει περιέλθει εξ ολοκλήρου στην δικαιοδοσία του Υπουργείου Πολιτισμού και μέλλεται τα κτίρια της να αποκατασταθούν και να φιλοξενήσουν το «Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης», που λειτουργεί από το 1973 σε μια νοικιασμένη πολυκατοικία στην οδό Κυδαθηναίων 17 στην Πλάκα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στην πλευρά αυτού του οικοδομικού τετραγώνου προς την οδό Άρεως, στον αριθμό 14, βρίσκεται ένα μικρό γραφικό εκκλησάκι που συνδέεται με τη θρησκευτική αλλά και τη λογοτεχνική μας παράδοση καθώς ψάλτες των περίφημων αγρυπνιών του, ήταν για πολλά χρόνια οι Σκιαθίτες συγγραφείς Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, αλλά και πολλές μορφές της τέχνης και των γραμμάτων συνήθιζαν να εκκλησιάζονται εδώ, όπως ο Παύλος Νιρβάνας, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου και άλλοι. Από όλους αυτούς που εκκλησιάζονταν εκεί, πολλοί δημοσίευσαν άρθρα με τις εντυπώσεις από τις επισκέψεις ή τις συμμετοχές τους στις αγρυπνίες.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Πρόκειται για το μικρό, γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου, που χτίστηκε τον 17^ο αιώνα, επί Τουρκοκρατίας, βρίσκονταν και ανήκε στην αυλή του αρχοντικού της μεγάλης Αθηναϊκής οικογένειας Χωματιανού – Λογοθέτη, που γνωρίσαμε προηγουμένως.

Η εκκλησία λειτουργούσε κανονικά μέχρι τα χρόνια της Κατοχής, όπου λέγεται πως ο τελευταίος ιδιοκτήτης της, ονόματι Ηρακλής Καζάκος, την κατεδάφισε αυθαίρετα τον Ιούνιο του 1943, φοβούμενος πως θα κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και επομένως ο χώρος θ’ απαλλοτριωθεί, πράγμα που τελικά βεβαίως δεν απεφεύχθη.
Ο ναός αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή μόλις το 2004 – 2005, μετά από ένα ύπνο αφάνειας 60 και πλέον χρόνων.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Κατά μια υπερβατική, …ίσως θρησκευτικά ρομαντική θεώρηση, η αποκατάσταση από τα ερείπια αυτού του μικρού ναού, θαρρείς και κάνει παιχνίδια συνειρμών του νου, καθώς ο Άγιος Ελισσαίος, στον οποίο είναι αφιερωμένος, υπήρξε μαθητής και διάδοχος του προφήτη Ηλία και αναφέρεται στις γραφές πως είχε τη Θεία Χάρη της νεκρανάστασης.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Συνεχίζεται …….με το τελευταίο μέρος !!!

από Γιωργάκος Πεμ 5 Φεβ 2015 - 13:33

Γιώργο όταν πρόκειται να διαβάσουμε και να δούμε τόσο ωραίες ιστορικές αφηγήσεις για την Αθήνα που τα περισσότερα μου ήταν άγνωστα έχουμε υπομονή να περιμένουμε.

Σε ευχαριστώ για άλλη μια φορά, περαστικά στην οικογένεια.

από traveller Πεμ 5 Φεβ 2015 - 17:36

Να σε ευχαριστησω κι'εγω γιατρε με την σειρα μου για το ομορφο αυτο φωτο-αναλλυτικο οδοιπορικο !!

...............Αν και Αθηναιος (απο γεννηση )δεν περπατησα ποτε ορισμενα απο αυτα τα σοκακια ...

από caminador Πεμ 5 Φεβ 2015 - 20:02

Η προσμονή προσθέτει... ο περίπατος της γνώσης... ΣτεΤίνες όπως στηνΠόλη...μάθαμε και για τη Θ.χάρη του Α. Ελισσαίου, ίσως υπάρχει κάποιο "κέντρο" που κανονίζει και τις συμπτώσεις.. Smile

από **Georgedim** Κυρ 8 Φεβ 2015 - 21:35

ΙΔ’ ΜΕΡΟΣ (τελευταίο) :

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στο τελευταίο αυτό μέρος, δεν θα ασχοληθούμε άλλο με τα πολλά, σημαντικά αξιοθέατα και μνημεία της περιοχής του ιστορικού κέντρου των Αθηνών, αλλά θα κάνουμε ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο, για ένα από τα πιο γνωστά και εμβληματικά στοιχεία της Πλάκας, ….που δεν είναι άλλο από τις ταβέρνες της.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Έτσι θα κλείσουμε αυτό το οδοιπορικό μας, με ένα ακόμα ….ταξίδι στις γεύσεις και τη μνήμη, όπως ακριβώς το ξεκινήσαμε στις 16 Νοεμβρίου 2014.

Η «τυπική» Πλακιώτικη ταβέρνα λοιπόν, ήταν ο χώρος όπου οι παλιοί Αθηναίοι πήγαιναν και έπιναν ρετσίνα βαρελίσια από τα Μεσόγεια, συντροφιά με λίγο μεζέ και καμιά κιθάρα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Αλήθεια αναρωτηθήκατε ποτέ από πού προέρχεται και τι πραγματικά σημαίνει η λέξη «ταβέρνα» ;
Ανατρέχοντας στα διάφορα Ελληνικά και ξένα ετυμολογικά λεξικά, διαπιστώνουμε πως οι απόψεις διϊστανται ή και …τριϊστανται Very Happy

.

Κάποιοι θεωρούν ότι προέρχεται απευθείας από τη λατινική λέξη «taberna», που η χρήση της αναφερόταν στη λέξη «καλύβα».
Άλλοι θεωρούν ως ρίζα τη λατινική λέξη «trabs», που σημαίνει δοκός, ξυλεία και έτσι να προέκυψε η λέξη «traberna» » και με παραφθορά η λέξη «taberna».
Κατά μία τρίτη εκδοχή προέρχεται από το λατινικό «tabula», το οποίο επί λέξει σημαίνει τη λειασμένη σανίδα, η οποία μάλλον χρησίμευε σαν τραπέζι των αρχαίων Ρωμαίων.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Το σίγουρο είναι ότι η προέλευση της λέξης είναι λατινική, ίσως και ετρουσκική και σημαίνει αυτό που στην δική μας, την αυτόχθονη, ....αλλά "ξεχασμένη" Ελληνική γλώσσα, αποδίδουμε ως «καπηλειό» (από την αρχαία Ελληνική λέξη «καπηλεία» = το λιανικό εμπόριο, η εμπορία βασικών αγαθών, εξ ου και «κάπηλος» = ο μικροπωλητής ) ή το «μικρό εστιατόριο» ( στην αρχαία Ελληνική γλώσσα «εστιατόριο» = ο χώρος που διοργανώνονταν τα συμπόσια ).

Την καταγωγή της ταβέρνας θα την βρούμε να χάνετε στα βάθη των αιώνων, 2500 χρόνια πριν, την εποχή της Αρχαίας Αθήνας, στα οινοχοεία (= κρασοπωλεία) της αγοράς, με την ονομασία καπηλειό ή πανδοχείο. Ο Ισοκράτης, στο λόγο του «Περί αντιδόσεως», (354 π.Χ) περιγράφει χαρακτηριστικά :
« ….οι μεν γαρ αυτών επί της Εννεακρούνου ψύχουσιν οίνον, οι δ' εν τοις καπηλείοις πίνουσιν …..».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ο σύγχρονος όρος «ταβέρνα» υιοθετήθηκε με την συγκεκριμένη έννοια, δηλαδή του μικρού εστιατορίου, για πρώτη φορά τον 13^ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη, με την έναρξη της Φραγκοκρατίας.

Η κλασική δομή των ταβερνών εκείνης της εποχής, ήταν δυο σειρές μακρόστενων τραπεζιών, που είχαν σαν καθίσματα πάγκους (….θυμηθείτε τις γνωστές μας, Βαυαρέζικες μπυραρίες) και περιμετρικά στην αίθουσα υπήρχαν τα βαρέλια με το κρασί.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στην Αθήνα του 19^ου αιώνα και των αρχών του 20^ου αιώνα , για τους αριστοκράτες και τους αστούς υπήρχαν τα ξενοδοχεία που σερβίριζαν φαγητό, ενώ τα καφενεία στην αρχή και αργότερα τα ζαχαροπλαστεία έδιναν διέξοδο στις πολιτικές και κοινωνικές τους ανησυχίες.

Οι ταβέρνες με τη σειρά τους αποτελούσαν το μέρος που σύχναζε ο απλός λαός, οι εργάτες, οι άνεργοι, οι άνθρωποι της αγοράς και των μαγαζιών. Προσέφεραν μάλιστα ότι τα ξενοδοχεία και τα καφενεία μαζί, δηλαδή φαγητό και συντροφικότητα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η Παλιά Αθήνα, ήταν γεμάτη από τέτοιες ταβέρνες που ξεπερνούσαν μάλιστα σε αριθμό τα καφενεία και υπήρχαν διάσπαρτες στην Πλάκα, στου Ψυρή, στο Θησείο και το παρακείμενο Μεταξουργείο.

Μια σημαντική ακόμη διαφορά, που υπήρχε ως προς τα καφενεία της εποχής, ήταν και οι ονομασίες τους. Εδώ δεν συναντούμε ονομασίες όπως «Λόνδρα», «Παρίσι», «Στέμμα» και «Ωραία Ελλάς», που χαρακτήριζαν τα καφενεία της εποχής εκείνης.

Εδώ αρκούσε μόνο το όνομα ή τις περισσότερες φορές το παρατσούκλι του ιδιοκτήτη της. Έτσι στις ταβέρνες υπήρχαν ονόματα όπως «Του Γιαβρούμ», «Του Παναγή του Αράπη», «Του Ζώη», «Του Σαλίγκαρου», «Του Κράχτη», «Του Κόκορα», «Του κυρ-Γιάννη», κλπ..

Ανακοίνωση από εφημερίδα της εποχής :
[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Ο λόγος ήταν η ιδιαίτερη προσωπική σχέση ταβερνιάρη-θαμώνων και όσοι πήγαιναν σε κάποια ταβέρνα τον ιδιοκτήτη ήξεραν και αυτόν εμπιστεύονταν.

Ένα ακόμη ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους ήταν ότι ο χώρος, τις πιο πολλές φορές, ήταν υπόγειος ή ημιυπόγειος. Βλέπετε ο «ρητινίτης οίνος», ήθελε σκιά και υγρασία. Ήθελε ακόμη κάρβουνο και ξύλο, γι’ αυτό ταβέρνες και καρβουναποθήκες συνήθως συστεγάζονταν. Η διακόσμηση βλέπεται έρχονταν σε δεύτερη μοίρα και δεν αποτελούσε σοβαρό κριτήριο, για τις ταβέρνες εκείνης της εποχής.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Σε αυτούς τους χώρους, λοιπόν, μαζευόταν αποκλειστικά αντρική πελατεία. Εδώ θα σχολιάζονταν τα καθημερινά γεγονότα που απασχολούσαν τους θαμώνες, εδώ θα έλεγαν τα πολιτικά τους, εδώ θα πήγαιναν κάτω οι πίκρες και τα φαρμάκια της ημέρας.

Κι επειδή όλα αυτά σήκωναν και κανένα μεζέ, έτρεχε ο ταβερνιάρης να τους πάρει από τον μπακάλη της γειτονιάς λίγο ψωμί, λίγες ελιές, λίγο τυρί και τίποτα παστό που τραβούσε κρασί.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Μέχρι τη δεκαετία του 1860 στις ταβέρνες δεν μαγείρευαν, αλλά προσέφεραν μόνο το …«κρύο πιάτο» που είπαμε. Από τη δεκαετία του 1870, δειλά-δειλά, στην αρχή οι ταβέρνες που ήταν δίπλα στην παλιά Αγορά (στην οδό Άρεως που είδαμε στο Α’ μέρος στην αρχή του οδοιπορικού μας), άρχισαν να τηγανίζουν εντόσθια (τζιέρια) ή κάνα φθηνό ψαράκι (μαρίδα, γαύρο ή σαρδέλα) και να τα σερβίρουν αποκλειστικά επάνω στην λαδόκολλα ή σε χοντρό χαρτί, με μπόλικο αλάτι.

Όπως διαβάζουμε στο βιβλίο «Η Παλιά Αθήνα ζει, γλεντά, γεύεται» : «….τις μαρίδες τις τηγάνιζαν πέντε-πέντε ενωμένες απ’ τις ουρές σαν βεντάλιες. Κι’ ήταν ένα αξεδιάλυτο μυστήριο γιατί ποτέ δεν τις κολλούσαν τρεις-τρεις ή έξη-έξη…».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Βλέπετε όσο καλό κι αν ήταν το ρετσινάτο, το ξεροσφύρι δεν ικανοποιούσε. Οι πελάτες ήθελαν το κάτι παραπάνω στο φαγητό και όχι μόνο παστό κι ελιές, καθώς όπως έλεγε χαρακτηριστικά ένα τραγούδι της εποχής :
«…Κάπελα, το κατοσταράκι το θέλω με μπακαλιαράκι
κι’ ας μας θυμίζει η θρούμπα ελιά
τα τραγουδάκια τα παλιά…».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Οι πιο κιμπάρηδες (=Τούρκικη λέξη, που σημαίνει τον «γενναιόδωρο») ταβερνιάρηδες χρησιμοποιούσαν ένα μικρό πινακάκι, όπου έγραφαν το μενού της ημέρας. Το ονόμαζαν μάλιστα «άμπακα», από την αρχαία λέξη «αβάκιο» (= πίνακας). Αν κάποιος μουστερής (= ο πελάτης, στα Τούρκικα) ήταν πολύ πεινασμένος κι έτρωγε απ’ όλα τα φαγητά, που έγραφε ο άμπακας, προκαλούσε την προσοχή και το θαυμασμό των υπολοίπων, οι οποίοι έλεγαν χαρακτηριστικά : « Έφαγε τον άμπακα », φράση που χρησιμοποιείται έως τις μέρες μας για όσους τρώνε πολύ.

Αν πάλι η ταβέρνα ήταν μεγάλη, απασχολούσε και σερβιτόρους οι οποίοι παράγγελναν τα φαγητά στο μάγειρα φωναχτά και τραγουδιστά.
Ο μάγειρας με τη σειρά του, ετοίμαζε τα φαγητά σε κοινή θέα, ώστε ο μουστερής (= πελάτης), να παίρνει και τα σχετικά εγκέφαλο-γαστρικά ερεθίσματα. Βεβαίως, πετσέτες και τραπεζομάντιλα ήταν ακόμη άγνωστα, όπως άγνωστο ήταν επίσης και το φιλοδώρημα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Όπως ήδη είπαμε οι πελάτες σε αυτές τις ταβέρνες, ήταν συνήθως γνωστοί, είχαν «πρόσωπο» κατά την καθομιλουμένη της εποχής, γι’ αυτό και κάποιοι δεν πλήρωναν άμεσα με μετρητά.

Είχαν πίστωση, ….αλλιώς τι «πρόσωπο» θα είχαν, ... εξ ου και το τραγουδάκι της εποχής :
«…κατεβαίνουν οι μισές
κι’ ανεβαίνει ο βερεσές…»

Του Αγίου Δημητρίου, όταν άνοιγαν τα βαρέλια με τη νέα σοδειά, η μυρωδιά της ρετσίνας ήταν διάχυτη στους δρόμους, τα υπόγεια και τα πατάρια της παλιάς Αθήνας. Οι εφημερίδες της εποχής έγραφαν χαρακτηριστικά :
«…Αι σύγκλητοι των κρασοπατέρων από ενωρίς συγκεντρωμένοι εις τα οινοπωλεία προσέδωκαν επίσημον χαρακτήρα εις την τελετήν, η οποία διεξήχθη με όλον το μεγαλείον και κατέληξε με παρελάσεις εις τους δρόμους, αντηχήσαντας από τα τραγούδια προς τον Βάκχον…».

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Εγκαταλείποντας την Πλάκα, ….με τα πνεύματα και οινοπνεύματα της, ας σημειώσουμε κάπου την «προσευχή του μπεκρή». Ίσως μας χρειαστεί κάποια στιγμή μελλοντικά :

«…Κύριε των δυνάμεων
του πνεύματος και της σαρκός
φείδου σώματος και νου
και μέθυσον μας επαρκώς…»

Εδώ κλείνει αυτό το μακροσκελές οδοιπορικό μας, δεν τελειώνουν όμως τα πάμπολλα αξιοθέατα και ιστορικά μνημεία αυτής της πόλης, που ούτως ή άλλως θα ήταν αδύνατο να περιγραφούν μέσα από οποιαδήποτε συγγραφή.
Θέλω να πιστεύω πώς μέσα από τα γραφόμενα αυτού του οδοιπορικού, κατάφερα να σας κάνω να δείτε την πόλη μας, κάτω από μια διαφορετική, …πιο ανθρώπινη, ίσως ρομαντική & σίγουρα νοσταλγική ματιά.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Σας προτρέπω μάλιστα να κάνετε τουλάχιστον μια φορά αυτό τον περίπατο, να χαθείτε στα στενά σοκάκια του ιστορικού κέντρου, να αφουγκραστείτε τις ιστορίες του, να νοιώσετε την μαγεία του «αθέατου» και μετά να ρωτήσετε τους φίλους και γνωστούς σας, …Αθηναίους και μη, τη γνώμη που έχουν για την πόλη μας.
Είμαι σίγουρος ότι οι περισσότεροι θα σπεύσουν να γκρινιάξουν, να στηλιτεύσουν την ασχήμια, το θόρυβο, το τσιμέντο και την μόλυνση που έχει.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Αν στην συνέχεια τους ρωτήσετε πόσοι έχουν περιηγηθεί ( ….και όχι περπατήσει Very Happy

) στην Πλάκα, αν σκαρφάλωσαν ποτέ απόγευμα στον βράχο του Αρείου Πάγου, αν περπάτησαν το σούρουπο στα πλακόστρωτα δρομάκια του Φιλοπάππου & της Πνύκας, αν έχουν απολαύσει τον καφέ ή τη μπύρα τους χαζεύοντας τον ιερό βράχο ή αν έχουν επισκεφθεί το Μουσείο της Ακρόπολης και την Αρχαία Αγορά, φοβάμαι πως θα διαπιστώσετε ότι όλοι αυτοί που γκρινιάζουν, είναι όσοι αδιαφορούν ή αγνοούν αυτές τις «κρυμμένες γωνιές», όσοι έχουν για «στέκια» τους μόνο ότι διαφημίζεται και είναι ….”trendy” (η Νεοελληνική ...δυστυχώς έκφραση, για το «σύγχρονο») και όσοι βλέπουν την Αθήνα περιδιαβαίνοντας την, μόνο μέσα από το παράθυρο του αυτοκινήτου τους.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Όλα αυτά που διαβάσατε παραπάνω υπάρχουν και συμβαίνουν ή ….συνέβησαν στην καρδιά της Αθήνας. Δεν στοιχίζουν τίποτε και είναι στο χέρι μας να τα ανακαλύψουμε, αποδεικνύοντας ότι τα πιο απλά και λιτά είναι τελικά αυτά που μας λυτρώνουν από τους άγριους ρυθμούς της καθημερινότητας και δίνουν ένα διαφορετικό νόημα στη ζωή μας.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Η γοητεία και η μαγεία της πόλης μας, ….της Αθήνας, βρίσκεται ακριβώς μέσα σε αυτή την ιδιαίτερη πολυπολιτισμική διαχρονική πολυμορφία της, που σμιλεύτηκε στο διάβα των αιώνων, αναμειγνύοντας τον Ανατολικό με το Δυτικό πολιτισμό, το Αρχαιοελληνικό πνεύμα με τον Χριστιανισμό, την Ιστορία με τις παραδόσεις, τους μύθους με την πραγματικότητα, τις γεύσεις με τους ήχους της μουσικής και όπου σήμερα μας περιμένει να την ανακαλύψουμε.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

ΤΕΛΟΣ.

Βιβλιογραφία :
1 ) «Ιστορία των Αθηναίων», Δημήτριος Καμπούρογλου, εκδ. Πελεκάνος, 2013
2 ) «Η τοπογραφία της Αθήνας στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή εποχή», Νικολάου Μοσχονά, ηλεκτρονική έκδοση Ε.Ι.Ε..
3 ) «Αθηναίων σεβάσματα : Ναοί της Αρχαίας Αγοράς και ξεχασμένα εκκλησάκια της παλιάς Αθήνας», Εμμ. Τασούλα, εκδ. Ατραπός, 2003.
4 ) «Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις, Αττικά», Ν. Παπαχατζής, Αθήνα 1974.
5 ) «Πολεοδομική εξέλιξις των Αθηνών», Ι. Τραυλός, Β΄ έκδοση 1993
6 ) «Αρχαία Αγορά της Αθήνας-΄Αρειος Πάγος. Σύντομο Ιστορικό και Περιήγηση, Αρχαιολογικοί Περίπατοι γύρω από την Ακρόπολη», Βάσω Χριστοπούλου, εκδ. Υπουργείο Πολιτισμού, 2011.
7 ) «Αθήνα, ζαφειρόπετρα», Πάνος Αβραμόπουλος, εκδ. Mpress 2014
8 ) «Αθήνα, ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία », των Θαν. Γιοχάλα & Τόνιας Καφετζάκη, εκδ. «Εστία» 2013.
9 ) «Φιλολογικά καφενεία και στέκια της Αθήνας», Γιάννης Παπακώστας, εκδ. Εστία, 1988
10) «Η Παλιά Αθήνα ζει, γλεντά, γεύεται», Θωμά Σιταρά, εκδ. Ωκεανίδα, 2011
11) «Αι Αθήναι» (Από τον 19ον εις τον 20όν αιώνα), Κώστας Η. Μπίρης, εκδ. Μέλισσα, 1996
12) «Η Νεοελληνική Φαυλοκρατία», Ευάγ. Κοροβίνη, εκδ. Αρμός, 2008
13) «Αρχαία Αθήνα», Ελένη Σβορώνου, εκδ. Ερευνητές, 2003
14) «Η Αθήνα από τον 19^ο στον 21^ο αιώνα : Μια λογοτεχνική περιδιάβαση από την παλιά στη σημερινή εικόνα της πόλης», Δώρα Μέντη, εκδ. Πατάκη, 1999
15) «Strolling through Athens » του John Freely, εκδ. Ι.Β. Tauris, 2004
16) Οι φωτογραφίες που απεικονίζουν την «παλιά Αθήνα» προέρχονται κυρίως από το ψηφιακό αρχείο της Ε.Ρ.Τ., καθώς και τα αρχεία του Ε.Λ.Ι.Α. (Εθνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο), ενώ της σύγχρονης πόλης από το προσωπικό μου αρχείο.

από Γιωργάκος Δευ 9 Φεβ 2015 - 11:32

Γιώργο όσα ευχαριστώ και να σου πούμε λίγα θα είναι.
Να είσαι καλά φίλε !

από diamantino Δευ 9 Φεβ 2015 - 19:15

Γιωργο,
Σ'ευχαριστουμε γιαυτο το υπεροχο ταξιδεμα
σε τοσο κοντινα και ομορφα μερη.
Ο κοπος σου ειναι αναλογος με την ευχαρίστηση μας ! ! !

από athanase Τρι 10 Φεβ 2015 - 10:25

diamantino έγραψε:Γιωργο,
Σ'ευχαριστουμε γιαυτο το υπεροχο ταξιδεμα
σε τοσο κοντινα και ομορφα μερη.
Ο κοπος σου ειναι αναλογος με την ευχαρίστηση μας ! ! !

Προσυπογράφω απόλυτα.

Γιώργο 1000 ευχαριστούμε.

Σας προτρέπω μάλιστα να κάνετε τουλάχιστον μια φορά αυτό τον περίπατο, να χαθείτε στα στενά σοκάκια του ιστορικού κέντρου, να αφουγκραστείτε τις ιστορίες του, να νοιώσετε την μαγεία του «αθέατου»

Γιώργο!!!! yes7

Να το κάνουμε μαζί το οδοιπορικό! eye

Η Αθηναϊκή- τουλάχιστον- παρεούλα των Ταξιδιάρηδων μπορεί εύκολα να περπατήσει σε αυτά τα μέρει... smile1

Ηλιόλουστα Σαβαττοκύριακα θα έλθουν, πού θα πάει... cl1

* όλα τα είπαμε, καλά οι λιμοκοντόροι, εκείνοι οι "φιφτυ- του" και οι "Ιφ" ποιοι ήταν; think

από **Georgedim** Τρι 10 Φεβ 2015 - 13:51

Νικόλας Μητσόπουλος έγραψε:Να το κάνουμε μαζί το οδοιπορικό! [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτή την εικόνα.]

Εγώ, ...όπως έχω δηλώσει και στην αρχή της δημοσίευσης, είμαι μέσα. cheers

Και αν θέλετε, μπορούμε να πούμε και να δούμε και άλλα ενδιαφέροντα μέρη, ....που δεν περιλαμβάνονται σε αυτή τη δημοσίευση Very Happy

.

Welcome to the forum www.taxidiarides.gr