ΕπικοινωνίαTranslate into your language
Πρόσφατα Θέματα
» Μπαταρία LiFePO4από gsalonica Παρ 22 Μαρ 2024 - 7:42
» παροχη ρευματος τροχοσπιτου
από ladakias Πεμ 29 Φεβ 2024 - 16:43
» Τροχόσπιτα KABE
από ladakias Πεμ 29 Φεβ 2024 - 16:22
» Κόψιμο βασιλόπιτας 2024
από Ddimi Κυρ 25 Φεβ 2024 - 17:15
» Έγκριση τύπου - Άδεια Έλξης - Η νέα νομοθεσία για τα ρυμουλκούμενα τροχόσπιτα
από Batfalcon Πεμ 25 Ιαν 2024 - 12:50
» «Conte de Noël» ….μια νοσταλγική Χριστουγεννιάτικη ιστορία.
από Georgedim Κυρ 24 Δεκ 2023 - 9:11
» Πωλείται τροχοσκηνή Alpen Kreuzer Allure
από Antonioz Πεμ 27 Ιουλ 2023 - 9:04
» PDF ΜΕ ΤΑ CAMPING ΕΛΛΑΔΟΣ 2023
από Georgedim Τετ 26 Ιουλ 2023 - 9:47
» Τέλη κυκλοφορίας με το μήνα
από ktRinity Πεμ 20 Ιουλ 2023 - 14:32
» Σύνορα....
από Georgedim Τετ 19 Ιουλ 2023 - 19:07
» Πρόβλημα στη σίτα
από spyrosbhta Δευ 17 Ιουλ 2023 - 17:16
» Καλοκαίρι 2022 : οδοιπορικό σε Φρανκονία, ....Ρηνανία, ....Λουξεμβούργο, ....Αλσατία ....και Μέλανα Δρυμό.
από diamantino Τρι 4 Ιουλ 2023 - 19:59
» Επιτρέπεται η διανυκτέρευση μέσα σε οποιαδήποτε όχημα σε χώρους μη οργανωμενους ;
από Νικόλας Παρ 23 Ιουν 2023 - 13:33
» Αναζήτηση-αγορά αυτοκινούμενου
από yamaren Σαβ 17 Ιουν 2023 - 10:44
» Καλώς σας βρήκα
από Georgedim Σαβ 10 Ιουν 2023 - 23:35
» Καλό μήνα
από diamantino Δευ 5 Ιουν 2023 - 21:24
» Η ζωγραφιά μας...
από Georgedim Κυρ 4 Ιουν 2023 - 2:17
» Επιλογή ταξιδιάρικου τροχόσπιτου
από Georgedim Τετ 24 Μάης 2023 - 9:37
» Sygic πρόγραμμα πλοήγησης
από packman Δευ 22 Μάης 2023 - 19:05
» Ταχυθερμοσίφωνας υγραερίου στο τροχόσπιτο
από Georgedim Τετ 26 Απρ 2023 - 21:56
Η ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ ΣΤΟ FACEBOOK
Like/Tweet/+1
About Us
Welcome to the forum www.taxidiarides.gr
Για το camping ... τα ταξίδια ... και την καλή παρέα ...
Ο εορταστικός Δεκέμβριος στη λαογραφία μας.
+2
Νικόλας Μητσόπουλος
Georgedim
6 απαντήσεις
www.taxidiarides.gr :: ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ... ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΜΑΣ για ... :: Λαογραφία και έθιμα της πατρίδας μας ...
Σελίδα 1 από 1
Ο εορταστικός Δεκέμβριος στη λαογραφία μας.
από Georgedim Κυρ 1 Δεκ 2019 - 13:51
Πρώτη του μηνός σήμερα, η πρώτη επίσημη μέρα του χειμώνα σύμφωνα με το ημερολόγιο, αλλά και του τελευταίου και πιο γιορτινού μήνα του χρόνου.
Έτσι σκέφθηκα να κάνουμε ένα «σύντομο»
ταξίδι στην πλούσια λαογραφία μας και τη λαϊκή παράδοση.
Ώστε να θυμηθούμε οι παλαιότεροι, αλλά και να μαθαίνουν οι νεώτεροι.
Η ονομασία του προέρχεται από τη λέξη «December», η οποία με την σειρά της προέρχεται από το λατινικό αριθμητικό «decem» (= δέκα), επειδή στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Δεκέμβριος ήταν ο δέκατος κατά σειρά μήνας.
Aργότερα, όταν επί αυτοκρατορίας του Νουμά Πομπίλιου (7ος π.Χ. αιώνας), στο ημερολόγιο προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, το ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο και έτσι ο «Δεκέμβριος» μετακινήθηκε στη δωδέκατη θέση, αλλά διατήρησε την παλιά του ονομασία. Στους Ρωμαίους, ο Δεκέμβριος ήταν αφιερωμένος στο θεό Κρόνο, προς τιμή του οποίου γιόρταζαν μια μεγάλη γιορτή τα «Σατουρνάλια».
Περνάμε όμως στα δικά μας και την πλούσια λαϊκή μας παράδοση, όπου διαπιστώνουμε πως αυτός ο μήνας έχει πολλά και διαφορετικά ονόματα, όπως «Ασπρομηνιάς», «Χιονιάς» (για το πυκνό του χιόνι, ....παλαιότερα βεβαίως, βεβαίως ), «Αντριάς ή Ντριάς» (επειδή αντριεύει, δυναμώνει το κρύο), «Γιορτινός» (λόγω των πολλών εορτών που περιλαμβάνει), «Αϊ -Νικολιάτης» και τέλος «Χριστουγεννιάτης», αφού τα Χριστούγεννα αποτελούν την μεγαλύτερη γιορτή του.
Διαβάζουμε στο βιβλίο «Οι δώδεκα μήνες – Τα λαογραφικά», της καθηγήτριας Άλκης Κυριακίδου-Νέστορος, πως τρείς είναι οι κύριες εμπειρίες που προεξάρχουν αυτό το μήνα : το κρύο, το τέλος της σποράς και η μείωση του ημερήσιου φωτός.
Η εορταστική περίοδος ξεκινά από την πρώτη εβδομάδα του μήνα, όπου υπάρχουν τα λεγόμενα «Νικολοβάρβαρα», που περιλαμβάνουν τις γιορτές της Αγίας Βαρβάρας (4 Δεκεμβρίου), του Αγίου Σάββα (5 Δεκεμβρίου) και του Αγίου Νικολάου (6 Δεκεμβρίου).
Στις 4 Δεκεμβρίου, όπου ξεκινά όπως είπαμε η εορταστική περίοδος, γιορτάζεται η Αγία Βαρβάρα, που θεωρείται πως προστάτευε τα παιδιά από την ευλογιά (σοβαρή και βαριά λοιμώδης ασθένεια για την οποία υπήρχε εμβολιασμός μέχρι το 1980).
Οι γυναίκες δεν σκούπιζαν εκείνη τη μέρα «για το καλό των παιδιών». Μάλιστα για να ευχαριστήσουν την Αγία για την καλή της διάθεση, να θεραπεύσει πρόθυμα αυτή την κακιά αρρώστια, οι γυναίκες στα χωριά έφτιαχναν ωραία γλυκίσματα, τα οποία τοποθετούσαν στα σταυροδρόμια κι αφού τα διάβαζε ο παπάς του χωριού, τα μοίραζαν στον κόσμο.
Το έθιμο αυτό θυμίζει τις συνήθειες που διαβάζουμε πως είχαν οι αρχαίοι Έλληνες. Κι εκείνοι τοποθετούσαν εκλεκτά και νόστιμα γλυκίσματα στα σταυροδρόμια για να τιμήσουν τη θεά Εκάτη, που αντίστοιχα θεωρείτο πως προστάτευε τα παιδιά. Απ’ αυτό το έθιμο η Εκάτη ονομάζονταν και «Τριοδίτιδα», δηλαδή θεά που συχνάζει στα σταυροδρόμια, στα τρίστρατα.
Σε πολλά χωριά έβραζαν συμβολικά ρεβίθια, τα οποία μοίραζαν μεταξύ τους. Τα ρεβίθια πίστευαν πως συμβόλιζαν τα σπυριά της ευλογιάς, από την οποία τους προστάτευε η Αγία.
Η Αγ. Βαρβάρα θεωρείται και προστάτιδα του πυροβολικού μας, μιας και σύμφωνα με την παράδοση ο πατέρας της Αγίας, μετά τον αποκεφαλισμό της κόρης του, σκοτώθηκε από τρομερό κεραυνό που έπεσε στο κεφάλι του.
Πιστεύεται μάλιστα πως ότι καιρό κάνει της Αγίας Βαρβάρας το ίδιο θα έχουμε και τα Χριστούγεννα.
Στις 5 Δεκεμβρίου γιορτάζουμε τον Άγιο Σάββα, που θεωρείται προστάτης της στεριάς και συγκεκριμένα στην Κρήτη πίστευαν πως ήταν και προστάτης εναντίον των φυσικών καταστροφών και ιδιαίτερα των σεισμών. Λέγανε μάλιστα τη φράση : « ο Άγιος Σάββας στερεώνει τον κόσμο ».
Ακολουθεί στις 6 Δεκεμβρίου η γιορτή του Αγίου Νικολάου, που θεωρείται ο προστάτης των ναυτικών μας και κύριος των ανέμων και των τρικυμιών.
Στην χριστιανική μας παράδοση αντικατέστησε τον αρχαίο θεό Ποσειδώνα. Πολλοί αγιογράφοι τον παριστάνουν σαν καραβοκύρη, με γένια που στάζουν θαλασσινό νερό, ρούχα βρεγμένα και μέτωπο ιδρωμένο από την προσπάθεια να προφτάσει να βοηθήσει όλα τα καράβια που κινδυνεύουν.
Στη Μάνη θρυλείται η εξής παράδοση για το Αϊ-Νικόλα :
Τα καΐκια στα παλιά χρόνια, ταξίδευαν χωρίς τιμόνι, μόνο με τα κουπιά. Τη συγκοινωνία από το Διακόφτι (στα Κύθηρα) στα αντικρυνά Βάτικα (σημερινή Νεάπολη Λακωνίας), την έκανε ένας άγνωστος πειράτης, που δεν ήταν ντόπιος.
Κάθε φορά όμως που σηκωνόταν τρικυμία, το καράβι, χωρίς τιμόνι, τσακιζόταν στους βράχους και οι άνθρωποι πνίγονταν. Ο πειράτης όμως δεν πάθαινε τίποτε και κάθε φορά παρουσιαζόταν με ένα νέο καράβι. Πίστευαν λοιπόν πως ήταν κάποιος δαίμονας που χαιρόταν για το κακό των ανθρώπων, αλλά μη έχοντας άλλη λύση να ταξιδέψουν, αναγκαστικά τον προτιμούσαν.
Ώσπου κάποτε μπήκε επιβάτης και ένας γεράκος, με άσπρα μαλλιά και γένια. Κρατούσε στο χέρι του ένα παράξενο ξύλο, που πλάταινε προς τα κάτω.
Το καΐκι συνάντησε πάλι τρικυμία, οπότε ο γεράκος τρέχει και στερεώνει το ξύλο του στο πίσω μέρος του καϊκιού, το κρατάει γερά (....λέγεται ήταν το πρώτο τιμόνι) και κυβέρνησε το πλοίο, ώστε να μην τσακιστεί στα βράχια.
Οι άνθρωποι σώθηκαν, κι ο πειράτης από το κακό του εξαφανίστηκε. Την ίδια ώρα εξαφανίστηκε κι ο γεράκος, που πιστεύεται πως ήταν ο άγιος Νικόλαος, ο οποίος νίκησε το δαίμονα, προστάτεψε τους επιβάτες, δείχνοντας παράλληλα στους ναυτικούς την αξία του τιμονιού.
Στις 9 Δεκεμβρίου είναι η γιορτή της Αγίας Άννας και παρετυμολογώντας το όνομα της λέγανε πως «η μέρα παίρνει άνεση».
Στις 12 Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Άγιος Σπυρίδωνας, που σε πολλά μέρη της Μακεδονίας μας, θεωρείται προστάτης των υποδηματοποιών. Λένε πως του Αγίου Σπυρίδωνα «η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει σπυρί – σπυρί».
Στις 15 Δεκεμβρίου, του Αγίου Ελευθερίου, τον γιόρταζαν ιδιαίτερα οι έγκυες γυναίκες, που πίστευαν πως έτσι θα «λευτερωθούν» εύκολα και ανώδυνα. Συνήθιζαν λοιπόν οι ετοιμόγεννες αλλά και οι υπόλοιπες έγκυες να πηγαίνουν στην εκκλησία και να προσεύχονται στον Άγιο να τους δώσει «καλή λευτεριά».
Στις 16 Δεκεμβρίου, του Αγίου Μόδεστου που θεωρείται προστάτης των ζώων, σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, συνήθιζαν να δίνουν στα ζώα τριμμένους άρτους και αντίδωρο από την εκκλησία, ώστε να φάνε τα ζώα και να γίνουν γερά.
Στις 20 Δεκεμβρίου, του Αγίου Ιγνατίου και παραμονή σύμφωνα με την αστρονομία του χειμερινού ηλιοστασίου, παρετυμολογώντας και αυτού του Αγίου το όνομα, έλεγαν «του Αγίου Αγνάντιου, αγναντεύει ο ήλιος προς το καλοκαίρι».
Η εποχιακή αύξηση και μείωση στο φως της ημέρας, είναι ένα φυσικό φαινόμενο, που επηρεάζει κάθε μορφή ζωής πάνω στη γη. Επόμενο ήταν λοιπόν να επηρεάζει και τις γεωργικές εργασίες και κυρίως την καλλιέργεια του σιταριού, που αποτελεί τη βασική τροφή των Ελλήνων από τα νεολιθικά χρόνια ως σήμερα.
Στη λαογραφία μας υπάρχει άρρηκτη σχέση του «ηλιακού κύκλου» με τον κύκλο των γεωργικών εργασιών.
Έτσι έχουμε με τη χειμερινή τροπή (σ.σ. το ηλιοστάσιο) το τέλος σποράς, με τη θερινή τροπή το τέλος θερισμού.
Ακόμη στην εαρινή ισημερία είναι η εποχή που τα στάχυα του σιταριού αρχίζουν να ψηλώνουν, ενώ με την φθινοπωρινή ισημερία αρχίζει η προετοιμασία σποράς.
Είναι τρόπον τινά ένας συσχετισμός των επιπέδων του ουρανού και της γης, που αντιστοιχεί σε ένα «φυσικό ημερολόγιο», που ακολουθούσαν ευλαβικά τα παλιά χρόνια οι κάτοικοι της υπαίθρου μας.
Όμως αυτός ο «ηλιακός κύκλος» έχει εξέχουσα σημασιολογία και στην διδασκαλία της Ορθόδοξης εκκλησίας μας.
Παρατηρούμε λοιπόν πως η γέννηση Χριστού τοποθετείται στις 25 Δεκεμβρίου, περίοδο των χειμερινών τροπών (= χειμερινού ηλιοστασίου).
Αντίστοιχα στις 24 Ιουνίου, που αντιστοιχεί στην περίοδο του θερινού ηλιοστασίου (θερινή τροπή) είναι γέννηση Ιωάννη Προδρόμου.
Στην εαρινή ισημερία, αντιστοιχεί ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και η σύλληψη του Χριστού (25 Μαρτίου).
Ενώ στη φθινοπωρινή ισημερία (25 Σεπτεμβρίου), αντιστοιχεί η σύλληψη του Ιωάννη του Πρόδρομου.
Η αιτιολογία αυτής της αντιστοίχησης βρίσκεται στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, όπου ο Πρόδρομος εξηγεί στους μαθητές του ότι δεν είναι αυτός ο Χριστός, αλλά εκείνος τον οποίο θα τον βαφτίσει στον Ιορδάνη Ποταμό.
Σύμφωνα λοιπό με το Ευαγγέλιο, ο Πρόδρομος, φέρεται να λέει «...Εκείνον δεί αυξάνειν, εμέ δε ελαττούσθαι...».
Αυτός λοιπόν είναι ο λόγος που σε σχέση με τον ήλιο, ο Χριστός τοποθετήθηκε στην αύξηση της ημέρας, ενώ ο Πρόδρομος στη μείωση του φωτός της ημέρας.
Εχθρός όμως του φωτός ήταν ανέκαθεν το σκοτάδι.
Τα όντα που συμβολίζουν το σκοτάδι, ζουν όλο το χρόνο στα έγκατα της γης και είναι εχθροί του φωτός και του ήλιου. Είναι οι γνωστοί μας «Καλικάτζαροι», από τη λαϊκή παράδοση.
Απεικονίζονται μαύροι, κουτσοί, ελεεινοί, με κάθε λογής κουσούρια. Όλο το χρόνο η δουλειά τους είναι να πριονίζουν το δέντρο που κρατάει τη γη.
Και όταν δεν μένει παρά μια μονάχα κλωστίτσα, για να κοπεί το δέντρο και να χαλάσει ο κόσμος, τότε την παραμονή των Χριστουγέννων, ανεβαίνουν πάνω στη γη, όπου μένουν δώδεκα μέρες, ως την παραμονή των Φώτων (....για την λαογραφία των Χριστουγέννων και του Δωδεκαημέρου, υπάρχει εκτενής αναφορά [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]).
Ευτυχώς, σ’ αυτό το διάστημα πάντα σύμφωνα με τη παράδοση, το δέντρο του κόσμου ξαναγίνεται όπως πρώτα. Αυτό το δέντρο λοιπόν είναι ο ήλιος, γιατί χάρη σ’ αυτόν υπάρχει η ζωή και αναπτύσσεται η φύση, μέσα στην οποία και χάριν της οποίας ζούμε.
Ας αφήσουμε πίσω λοιπόν τις στεναχώριες και όσα βάρυναν την ψυχή μας όλο το προηγούμενο διάστημα, ....ας βγούμε από το "Σκοτάδι" της κακίας και των αρνητικών συναισθημάτων, που θρέφει τους "Καλικάτζαρους", ....ας αφήσουμε το "Φως" να πλημμυρίσει την καρδιά και την ψυχή μας,....ας παραδειγματιστούμε από τις παραβολές και τα νοήματα της λαογραφίας και της θρησκείας μας, ....ας ατενίσουμε το μέλλον με αισιοδοξία και ελπίδα, ....ας επιτρέψουμε στην ψυχή μας να νοιώσει το μεγαλείο της Αγάπης και της Ανιδιοτελούς Προσφοράς, ....ας χαμογελάσουμε αληθινά, ....ώστε να καταφέρουμε να απολαύσουμε ουσιαστικά, ....το θαύμα που λέγεται «Ζωή» και είναι μια και μοναδική για όλους μας.
Καλό μήνα και καλές γιορτές σε όλες και όλους.
Έτσι σκέφθηκα να κάνουμε ένα «σύντομο»
ταξίδι στην πλούσια λαογραφία μας και τη λαϊκή παράδοση.Ώστε να θυμηθούμε οι παλαιότεροι, αλλά και να μαθαίνουν οι νεώτεροι.
Η ονομασία του προέρχεται από τη λέξη «December», η οποία με την σειρά της προέρχεται από το λατινικό αριθμητικό «decem» (= δέκα), επειδή στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Δεκέμβριος ήταν ο δέκατος κατά σειρά μήνας.
Aργότερα, όταν επί αυτοκρατορίας του Νουμά Πομπίλιου (7ος π.Χ. αιώνας), στο ημερολόγιο προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, το ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο και έτσι ο «Δεκέμβριος» μετακινήθηκε στη δωδέκατη θέση, αλλά διατήρησε την παλιά του ονομασία. Στους Ρωμαίους, ο Δεκέμβριος ήταν αφιερωμένος στο θεό Κρόνο, προς τιμή του οποίου γιόρταζαν μια μεγάλη γιορτή τα «Σατουρνάλια».
Περνάμε όμως στα δικά μας και την πλούσια λαϊκή μας παράδοση, όπου διαπιστώνουμε πως αυτός ο μήνας έχει πολλά και διαφορετικά ονόματα, όπως «Ασπρομηνιάς», «Χιονιάς» (για το πυκνό του χιόνι, ....παλαιότερα βεβαίως, βεβαίως
), «Αντριάς ή Ντριάς» (επειδή αντριεύει, δυναμώνει το κρύο), «Γιορτινός» (λόγω των πολλών εορτών που περιλαμβάνει), «Αϊ -Νικολιάτης» και τέλος «Χριστουγεννιάτης», αφού τα Χριστούγεννα αποτελούν την μεγαλύτερη γιορτή του.Διαβάζουμε στο βιβλίο «Οι δώδεκα μήνες – Τα λαογραφικά», της καθηγήτριας Άλκης Κυριακίδου-Νέστορος, πως τρείς είναι οι κύριες εμπειρίες που προεξάρχουν αυτό το μήνα : το κρύο, το τέλος της σποράς και η μείωση του ημερήσιου φωτός.
Η εορταστική περίοδος ξεκινά από την πρώτη εβδομάδα του μήνα, όπου υπάρχουν τα λεγόμενα «Νικολοβάρβαρα», που περιλαμβάνουν τις γιορτές της Αγίας Βαρβάρας (4 Δεκεμβρίου), του Αγίου Σάββα (5 Δεκεμβρίου) και του Αγίου Νικολάου (6 Δεκεμβρίου).
Στις 4 Δεκεμβρίου, όπου ξεκινά όπως είπαμε η εορταστική περίοδος, γιορτάζεται η Αγία Βαρβάρα, που θεωρείται πως προστάτευε τα παιδιά από την ευλογιά (σοβαρή και βαριά λοιμώδης ασθένεια για την οποία υπήρχε εμβολιασμός μέχρι το 1980).
Οι γυναίκες δεν σκούπιζαν εκείνη τη μέρα «για το καλό των παιδιών». Μάλιστα για να ευχαριστήσουν την Αγία για την καλή της διάθεση, να θεραπεύσει πρόθυμα αυτή την κακιά αρρώστια, οι γυναίκες στα χωριά έφτιαχναν ωραία γλυκίσματα, τα οποία τοποθετούσαν στα σταυροδρόμια κι αφού τα διάβαζε ο παπάς του χωριού, τα μοίραζαν στον κόσμο.
Το έθιμο αυτό θυμίζει τις συνήθειες που διαβάζουμε πως είχαν οι αρχαίοι Έλληνες. Κι εκείνοι τοποθετούσαν εκλεκτά και νόστιμα γλυκίσματα στα σταυροδρόμια για να τιμήσουν τη θεά Εκάτη, που αντίστοιχα θεωρείτο πως προστάτευε τα παιδιά. Απ’ αυτό το έθιμο η Εκάτη ονομάζονταν και «Τριοδίτιδα», δηλαδή θεά που συχνάζει στα σταυροδρόμια, στα τρίστρατα.
Σε πολλά χωριά έβραζαν συμβολικά ρεβίθια, τα οποία μοίραζαν μεταξύ τους. Τα ρεβίθια πίστευαν πως συμβόλιζαν τα σπυριά της ευλογιάς, από την οποία τους προστάτευε η Αγία.
Η Αγ. Βαρβάρα θεωρείται και προστάτιδα του πυροβολικού μας, μιας και σύμφωνα με την παράδοση ο πατέρας της Αγίας, μετά τον αποκεφαλισμό της κόρης του, σκοτώθηκε από τρομερό κεραυνό που έπεσε στο κεφάλι του.
Πιστεύεται μάλιστα πως ότι καιρό κάνει της Αγίας Βαρβάρας το ίδιο θα έχουμε και τα Χριστούγεννα.
Στις 5 Δεκεμβρίου γιορτάζουμε τον Άγιο Σάββα, που θεωρείται προστάτης της στεριάς και συγκεκριμένα στην Κρήτη πίστευαν πως ήταν και προστάτης εναντίον των φυσικών καταστροφών και ιδιαίτερα των σεισμών. Λέγανε μάλιστα τη φράση : « ο Άγιος Σάββας στερεώνει τον κόσμο ».
Ακολουθεί στις 6 Δεκεμβρίου η γιορτή του Αγίου Νικολάου, που θεωρείται ο προστάτης των ναυτικών μας και κύριος των ανέμων και των τρικυμιών.
Στην χριστιανική μας παράδοση αντικατέστησε τον αρχαίο θεό Ποσειδώνα. Πολλοί αγιογράφοι τον παριστάνουν σαν καραβοκύρη, με γένια που στάζουν θαλασσινό νερό, ρούχα βρεγμένα και μέτωπο ιδρωμένο από την προσπάθεια να προφτάσει να βοηθήσει όλα τα καράβια που κινδυνεύουν.
Στη Μάνη θρυλείται η εξής παράδοση για το Αϊ-Νικόλα :
Τα καΐκια στα παλιά χρόνια, ταξίδευαν χωρίς τιμόνι, μόνο με τα κουπιά. Τη συγκοινωνία από το Διακόφτι (στα Κύθηρα) στα αντικρυνά Βάτικα (σημερινή Νεάπολη Λακωνίας), την έκανε ένας άγνωστος πειράτης, που δεν ήταν ντόπιος.
Κάθε φορά όμως που σηκωνόταν τρικυμία, το καράβι, χωρίς τιμόνι, τσακιζόταν στους βράχους και οι άνθρωποι πνίγονταν. Ο πειράτης όμως δεν πάθαινε τίποτε και κάθε φορά παρουσιαζόταν με ένα νέο καράβι. Πίστευαν λοιπόν πως ήταν κάποιος δαίμονας που χαιρόταν για το κακό των ανθρώπων, αλλά μη έχοντας άλλη λύση να ταξιδέψουν, αναγκαστικά τον προτιμούσαν.
Ώσπου κάποτε μπήκε επιβάτης και ένας γεράκος, με άσπρα μαλλιά και γένια. Κρατούσε στο χέρι του ένα παράξενο ξύλο, που πλάταινε προς τα κάτω.
Το καΐκι συνάντησε πάλι τρικυμία, οπότε ο γεράκος τρέχει και στερεώνει το ξύλο του στο πίσω μέρος του καϊκιού, το κρατάει γερά (....λέγεται ήταν το πρώτο τιμόνι) και κυβέρνησε το πλοίο, ώστε να μην τσακιστεί στα βράχια.
Οι άνθρωποι σώθηκαν, κι ο πειράτης από το κακό του εξαφανίστηκε. Την ίδια ώρα εξαφανίστηκε κι ο γεράκος, που πιστεύεται πως ήταν ο άγιος Νικόλαος, ο οποίος νίκησε το δαίμονα, προστάτεψε τους επιβάτες, δείχνοντας παράλληλα στους ναυτικούς την αξία του τιμονιού.
Στις 9 Δεκεμβρίου είναι η γιορτή της Αγίας Άννας και παρετυμολογώντας το όνομα της λέγανε πως «η μέρα παίρνει άνεση».
Στις 12 Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Άγιος Σπυρίδωνας, που σε πολλά μέρη της Μακεδονίας μας, θεωρείται προστάτης των υποδηματοποιών. Λένε πως του Αγίου Σπυρίδωνα «η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει σπυρί – σπυρί».
Στις 15 Δεκεμβρίου, του Αγίου Ελευθερίου, τον γιόρταζαν ιδιαίτερα οι έγκυες γυναίκες, που πίστευαν πως έτσι θα «λευτερωθούν» εύκολα και ανώδυνα. Συνήθιζαν λοιπόν οι ετοιμόγεννες αλλά και οι υπόλοιπες έγκυες να πηγαίνουν στην εκκλησία και να προσεύχονται στον Άγιο να τους δώσει «καλή λευτεριά».
Στις 16 Δεκεμβρίου, του Αγίου Μόδεστου που θεωρείται προστάτης των ζώων, σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, συνήθιζαν να δίνουν στα ζώα τριμμένους άρτους και αντίδωρο από την εκκλησία, ώστε να φάνε τα ζώα και να γίνουν γερά.
Στις 20 Δεκεμβρίου, του Αγίου Ιγνατίου και παραμονή σύμφωνα με την αστρονομία του χειμερινού ηλιοστασίου, παρετυμολογώντας και αυτού του Αγίου το όνομα, έλεγαν «του Αγίου Αγνάντιου, αγναντεύει ο ήλιος προς το καλοκαίρι».
Η εποχιακή αύξηση και μείωση στο φως της ημέρας, είναι ένα φυσικό φαινόμενο, που επηρεάζει κάθε μορφή ζωής πάνω στη γη. Επόμενο ήταν λοιπόν να επηρεάζει και τις γεωργικές εργασίες και κυρίως την καλλιέργεια του σιταριού, που αποτελεί τη βασική τροφή των Ελλήνων από τα νεολιθικά χρόνια ως σήμερα.
Στη λαογραφία μας υπάρχει άρρηκτη σχέση του «ηλιακού κύκλου» με τον κύκλο των γεωργικών εργασιών.
Έτσι έχουμε με τη χειμερινή τροπή (σ.σ. το ηλιοστάσιο) το τέλος σποράς, με τη θερινή τροπή το τέλος θερισμού.
Ακόμη στην εαρινή ισημερία είναι η εποχή που τα στάχυα του σιταριού αρχίζουν να ψηλώνουν, ενώ με την φθινοπωρινή ισημερία αρχίζει η προετοιμασία σποράς.
Είναι τρόπον τινά ένας συσχετισμός των επιπέδων του ουρανού και της γης, που αντιστοιχεί σε ένα «φυσικό ημερολόγιο», που ακολουθούσαν ευλαβικά τα παλιά χρόνια οι κάτοικοι της υπαίθρου μας.
Όμως αυτός ο «ηλιακός κύκλος» έχει εξέχουσα σημασιολογία και στην διδασκαλία της Ορθόδοξης εκκλησίας μας.
Παρατηρούμε λοιπόν πως η γέννηση Χριστού τοποθετείται στις 25 Δεκεμβρίου, περίοδο των χειμερινών τροπών (= χειμερινού ηλιοστασίου).
Αντίστοιχα στις 24 Ιουνίου, που αντιστοιχεί στην περίοδο του θερινού ηλιοστασίου (θερινή τροπή) είναι γέννηση Ιωάννη Προδρόμου.
Στην εαρινή ισημερία, αντιστοιχεί ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και η σύλληψη του Χριστού (25 Μαρτίου).
Ενώ στη φθινοπωρινή ισημερία (25 Σεπτεμβρίου), αντιστοιχεί η σύλληψη του Ιωάννη του Πρόδρομου.
Η αιτιολογία αυτής της αντιστοίχησης βρίσκεται στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, όπου ο Πρόδρομος εξηγεί στους μαθητές του ότι δεν είναι αυτός ο Χριστός, αλλά εκείνος τον οποίο θα τον βαφτίσει στον Ιορδάνη Ποταμό.
Σύμφωνα λοιπό με το Ευαγγέλιο, ο Πρόδρομος, φέρεται να λέει «...Εκείνον δεί αυξάνειν, εμέ δε ελαττούσθαι...».
Αυτός λοιπόν είναι ο λόγος που σε σχέση με τον ήλιο, ο Χριστός τοποθετήθηκε στην αύξηση της ημέρας, ενώ ο Πρόδρομος στη μείωση του φωτός της ημέρας.
Εχθρός όμως του φωτός ήταν ανέκαθεν το σκοτάδι.
Τα όντα που συμβολίζουν το σκοτάδι, ζουν όλο το χρόνο στα έγκατα της γης και είναι εχθροί του φωτός και του ήλιου. Είναι οι γνωστοί μας «Καλικάτζαροι», από τη λαϊκή παράδοση.
Απεικονίζονται μαύροι, κουτσοί, ελεεινοί, με κάθε λογής κουσούρια. Όλο το χρόνο η δουλειά τους είναι να πριονίζουν το δέντρο που κρατάει τη γη.
Και όταν δεν μένει παρά μια μονάχα κλωστίτσα, για να κοπεί το δέντρο και να χαλάσει ο κόσμος, τότε την παραμονή των Χριστουγέννων, ανεβαίνουν πάνω στη γη, όπου μένουν δώδεκα μέρες, ως την παραμονή των Φώτων (....για την λαογραφία των Χριστουγέννων και του Δωδεκαημέρου, υπάρχει εκτενής αναφορά [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]).
Ευτυχώς, σ’ αυτό το διάστημα πάντα σύμφωνα με τη παράδοση, το δέντρο του κόσμου ξαναγίνεται όπως πρώτα. Αυτό το δέντρο λοιπόν είναι ο ήλιος, γιατί χάρη σ’ αυτόν υπάρχει η ζωή και αναπτύσσεται η φύση, μέσα στην οποία και χάριν της οποίας ζούμε.
Ας αφήσουμε πίσω λοιπόν τις στεναχώριες και όσα βάρυναν την ψυχή μας όλο το προηγούμενο διάστημα, ....ας βγούμε από το "Σκοτάδι" της κακίας και των αρνητικών συναισθημάτων, που θρέφει τους "Καλικάτζαρους", ....ας αφήσουμε το "Φως" να πλημμυρίσει την καρδιά και την ψυχή μας,....ας παραδειγματιστούμε από τις παραβολές και τα νοήματα της λαογραφίας και της θρησκείας μας, ....ας ατενίσουμε το μέλλον με αισιοδοξία και ελπίδα, ....ας επιτρέψουμε στην ψυχή μας να νοιώσει το μεγαλείο της Αγάπης και της Ανιδιοτελούς Προσφοράς, ....ας χαμογελάσουμε αληθινά, ....ώστε να καταφέρουμε να απολαύσουμε ουσιαστικά, ....το θαύμα που λέγεται «Ζωή» και είναι μια και μοναδική για όλους μας.
Καλό μήνα και καλές γιορτές σε όλες και όλους.
Georgedim- Admin
Απ: Ο εορταστικός Δεκέμβριος στη λαογραφία μας.
από Νικόλας Μητσόπουλος Κυρ 1 Δεκ 2019 - 18:20
έξοχο!
Νικόλας Μητσόπουλος
Απ: Ο εορταστικός Δεκέμβριος στη λαογραφία μας.
από caminador Κυρ 1 Δεκ 2019 - 19:14
Mε το καλό να έρθουν οι Άγιες ημέρες... Θερμές ευχαριστείες!
caminador
Απ: Ο εορταστικός Δεκέμβριος στη λαογραφία μας.
από Athanatos Κυρ 1 Δεκ 2019 - 21:12
Πολύ Καλο....Ευχαριστούμε.....
Athanatos-
Απ: Ο εορταστικός Δεκέμβριος στη λαογραφία μας.
από traveller Δευ 2 Δεκ 2019 - 6:50
Και μια ευχη απο καρδιας ..
Καλα να περασουμε ολοι τις αγιες μερες των Χριστουγεννων
και της πρωτοχρονιας !!
Καλα να περασουμε ολοι τις αγιες μερες των Χριστουγεννων
και της πρωτοχρονιας !! 
traveller
Απ: Ο εορταστικός Δεκέμβριος στη λαογραφία μας.
από gsalonica Δευ 2 Δεκ 2019 - 10:23
Καταρχάς πολλές ευχαριστίες στον Γιώργο (Georgedim) για τις εξαιρετικές πληροφορίες του και για την διάθεση και χρόνο που αφιερώνει για το forum. Δεύτερον σίγουρα οι γιορτές έχουν ιδιαίτερη συναισθηματική αξία και όλοι θέλουν να περνούν καλά. Αλλά μήπως το μυστικό της ζωής είναι να προσπαθούμε να περνάμε καλά ΚΑΘΕ μέρα γιατί κάθε μέρα είναι μοναδική και δεν επιστρέφει πίσω. Προβλήματα υγείας, οικονομικά, συναισθηματικά, ψυχικά είναι στη φύση του ανθρώπου να τα βιώνει. Ισχύει για όλους μας. Το θέμα είναι εμείς τι κάνουμε? πως τα αντιμετωπίζουμε? Όλα τα προβλήματα δεν λύνονται. Ότι δεν λύνεται το βάζουμε στην άκρη και συνεχίζουμε, δεν το κάνουμε βίωμα μας. Καλό μήνα και καλή διάθεση σε όλους.
gsalonica
Απ: Ο εορταστικός Δεκέμβριος στη λαογραφία μας.
από Νικόλας Μητσόπουλος Δευ 2 Δεκ 2019 - 10:42
Όπως τα λές!!! 
Νικόλας Μητσόπουλος
Απ: Ο εορταστικός Δεκέμβριος στη λαογραφία μας.
από Georgedim Τρι 3 Δεκ 2019 - 11:08
gsalonica έγραψε:
....Αλλά μήπως το μυστικό της ζωής είναι να προσπαθούμε να περνάμε καλά ΚΑΘΕ μέρα γιατί κάθε μέρα είναι μοναδική και δεν επιστρέφει πίσω. Προβλήματα υγείας, οικονομικά, συναισθηματικά, ψυχικά είναι στη φύση του ανθρώπου να τα βιώνει. Ισχύει για όλους μας. Το θέμα είναι εμείς τι κάνουμε? πως τα αντιμετωπίζουμε? Όλα τα προβλήματα δεν λύνονται. Ότι δεν λύνεται το βάζουμε στην άκρη και συνεχίζουμε, δεν το κάνουμε βίωμα μας.
Όπως ακριβώς τα λες, είναι φίλε Γιώργο !!!
Επειδή όμως στην ανθρώπινη φύση είναι να παρασύρεται από την "μουντή" καθημερινότητα της και ....να παραμελεί ή και κάποιες φορές να ξεχνά το αληθινό νόημα της "εφήμερης" ζωής μας, ....έρχονται κάποια ξεχωριστά γεγονότα (...ευχάριστα ή δυσάρεστα μερικές φορές), ....να μας το θυμήσουν, ....να μας ταρακουνήσουν, ....να μας δώσουν μια ευκαιρία για επανεκκίνηση (..."restart" στη καθομιλούμενη
).Ένα από αυτά τα σημαντικά γεγονότα, είναι και οι Χριστουγεννιάτικες γιορτές, ....οι οποίες ανεξάρτητα από την θρησκευτική τους διάσταση και το αν πραγματικά πιστεύουμε ή όχι, ....έρχονται μέσα από την κοινωνική τους διάσταση, να μας θυμίσουν πως η Ελπίδα, η Υπομονή και η Αγάπη, ....είναι τα μόνα σωσίβια στον φουρτουνιασμένο ωκεανό της ζωής μας.
Όπως συνηθίζει να γράφει και ο φίλτατος Στάθης (friar), ....συνιστώμενο ανάγνωσμα : "Χριστουγεννιάτικη ιστορία" (A Christmas Carol), του Κάρολου Ντίκενς (...για όσους τυχόν δεν το έχουν διαβάσει ακόμη).
Georgedim- Admin
www.taxidiarides.gr :: ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ... ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΜΑΣ για ... :: Λαογραφία και έθιμα της πατρίδας μας ...
Σελίδα 1 από 1
Δικαιώματα σας στην κατηγορία αυτή
Δεν μπορείτε να απαντήσετε στα Θέματα αυτής της Δ.Συζήτησης|
|
|