Τα κάστρα της Ελλάδας !!!

Μετά την αναφορά στα κάστρα της Ισπανίας, θα ήταν ντροπή και αμαρτία, να μην κάνουμε μια αναφορά στα κάστρα της πατρίδας μας.

Η Ελλάδα μας, παρότι μια μικρή χώρα στην Ν.Α. άκρη της Ευρώπης, αποτελεί μία από τις λιγοστές χώρες στην υφήλιο με πάρα πολλά κάστρα και φρούρια, υπολειπόμενη οριακά από άλλες πολύ μεγαλύτερες χώρες όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Γερμανία ή και η Ισπανία.

Επιπλέον, στην μεσαιωνική ιστορία του δυτικού κόσμου, (τότε που αναπτύσσεται ευρέως η έννοια του "κάστρου"), μπορεί μεν η Ελλάδα να μην υπήρχε ως κρατίδιο και άρα να μην αναφέρεται πουθενά, όμως αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες επαρχίες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και παράλληλα το σημείο από όπου περνούσε οποιοσδήποτε ήθελε να φτάσει στην Ιερουσαλήμ, τους Αγίους Τόπους και την Κωνσταντινούπολη.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Αν και αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας μας και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, είναι παράλληλα και ένα σχετικά παραμελημένο κομμάτι, ίσως επειδή στην Ελλάδα υπάρχουν τόσα άλλα μνημεία πολιτισμού, με παγκόσμια αναγνώριση και αξία, που τα κάστρα, εκ των πραγμάτων, μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.

Σε άλλες χώρες με πολύ πιο σύντομη και "ρηχή" πολιτιστική ιστορία, τα κάστρα έχουν περίοπτη θέση, αν μη τι άλλο, σαν τουριστικό αξιοθέατο. Όλοι μας, όσοι έχουμε επισκεφθεί τη Γαλλία και τη Γερμανία, γνωρίζουμε ότι η επίσκεψη στα κάστρα του Λίγηρα και του Ρήνου αντίστοιχα, έχουν αναδειχθεί σε απαραίτητη τουριστική περιήγηση, παρότι είναι και κατά πολύ νεότερα και χωρίς ιδιαίτερη ιστορική αξία.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Στην Ελλάδα, με λίγες εξαιρέσεις, η αξιοποίηση των κάστρων είναι ανύπαρκτη ή υποτυπώδης και ......"προβληματική", στις περισσότερες των περιπτώσεων.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι στον ελλαδικό χώρο υπάρχουν πάνω από 600 κάστρα, φρούρια και πύργοι. Κατ’ άλλους, ίσως ξεπερνούν κατά πολύ και τα 1000. Το γεγονός όμως είναι, ότι αξιοποιημένα και επισκέψιμα είναι περί τα 200.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Επιτρέψτε μου, στο σημείο αυτό, μια ιστορική και χρονολογική αναδρομή στην εξέλιξη των οχυρώσεων και στην σημασία και την έννοια του όρου «κάστρο».

Η ανάγκη φρούρησης και άμυνας των οικισμών, υπήρχε από τους προϊστορικούς χρόνους και οδήγησε στην κατασκευή τέτοιων οχυρώσεων.

Στους προϊστορικούς και αρχαίους Ελληνικούς χρόνους για να περιγραφούν οι οχυρώσεις αυτές, χρησιμοποιείτο ο όρος Ακρόπολη.

Η προϊστορική Ακρόπολη του Διμηνιού, στη Θεσσαλία, οι ακροπόλεις της Τίρυνθας και των Μυκηνών με τα περιβόητα "Κυκλώπεια" τείχη (ονομασία που οφείλεται στο τεράστιο μέγεθος των λαξευμένων λίθων που είχαν χρησιμοποιηθεί για την ανέγερση τους και οδήγησε στη δοξασία ότι έχουν χτιστεί από Κύκλωπες) , η "Λάρισα" του Άργους ( η λέξη "Λάρισα" είναι προελληνική και σημαίνει "φρούριο") και η αρχαία Μεσσήνη, (κτισμένη το 4ο αι. π.Χ. από τον Επαμεινώνδα που την απελευθέρωσε από το ζυγό των Σπαρτιατών), αποτελούν σημαντικά μνημεία φρουριακής αρχιτεκτονικής της εποχής τους.
Με τη δημιουργία της "πόλης-κράτους", τα τείχη χτίζονται για να προστατεύσουν ολόκληρη την πόλη, ενώ ένα μεγάλο δίκτυο πύργων σε καίρια σημεία φροντίζει για τον έλεγχο της υπαίθρου.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση της Ελλάδας, λόγω της περιβόητης "Pax Romana" (Ρωμαϊκής Ειρήνης), που επιβλήθηκε σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, εξέλιπαν εν πολλοίς οι ανάγκες οχύρωσης κάθε μεμονωμένου οικισμού.
Από τον 3ο αι. μ.Χ. όμως, οι βαρβαρικές επιδρομές και αργότερα οι μεγάλοι πόλεμοι στους οποίους ενεπλάκη ή Βυζαντινή αυτοκρατορία (330-1453 μ.Χ) έκαναν αναγκαία την ανέγερση νέων οχυρώσεων.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Τα βυζαντινά τείχη της Θεσσαλονίκης ήταν τόσο ισχυρά, ώστε σε διάστημα 1.000 ταραγμένων ετών, η πόλη καταλήφθηκε εξ εφόδου μόνο 3 φορές.
Άλλα σημαντικά δείγματα βυζαντινής οχύρωσης είναι η Νικόπολη στη Ήπειρο (τέλη του 5ου αι. μ.Χ.) και βεβαίως η σημαντικότερη βυζαντινή καστροπολιτεία της Πελοποννήσου, η Μονεμβασιά (σύνθετη λέξη, που προέρχεται από τις λέξεις "Μόνη" και "Έμβασις" δηλαδή η "μόνη είσοδος" στο βράχο, που είναι κτισμένη) όπως και το φρούριο των Φιλίππων (τέλη 10ου αι. μ.Χ.), κοντά στη Καβάλα, που είναι το πρώτο βυζαντινό φρούριο στο οποίο περιλαμβάνεται ο "Κεντρικός Πύργος" στην οχύρωση του.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Και περνάμε στο Μεσαίωνα, που είναι η εποχή που αρχίζει πλέον να χρησιμοποιείται ο όρος "Κάστρο". Η λέξη "κάστρο" προέρχεται από τη μεσαιωνική λατινική λέξη castrum (= φρούριο) που αποτελεί μετεξέλιξη του κλασσικού λατινικού όρου castra (= στρατόπεδο).

Απ το 1204 και μετά, ο Ελλαδικός χώρος γνώρισε πολλούς ξένους κατακτητές, Φράγκους, Ενετούς, Καταλανούς, Ιωαννίτες Ιππότες, Γενουάτες και τέλος Οθωμανούς Τούρκους. Όλοι λοιπόν αυτοί άφησαν τα κατάλοιπα τους, στο τοπίο της πατρίδας μας.

Ξεκινώντας από τη Φραγκοκρατία, (τα περισσότερα κάστρα αυτής της περιόδου βρίσκονται στη Πελοπόννησο), το σημαντικότερο δείγμα της περιόδου, είναι ο Μυστράς.
Άξια λόγου είναι και το Χλεμούτσι στη Κυλλήνη ("castel Tornese" κατά τους Φράγκους, γιατί εκεί βρίσκονταν το νομισματοκοπείο τους και κόβονταν τα περίφημα τορνέζια), ο Πασσαβάς στη Λακωνία (από τη γαλλική πολεμική ιαχή "passé avant" = "πέρνα μπροστά"), η Καρύταινα στη Γορτυνία.
Εκτός Πελοποννήσου σημαντικά είναι τα φραγκικά κάστρα του Πλαταμώνα στην Πιερία και της Βοδονίτσας (Μενδενίτσας) ή κάστρου των Θερμοπυλών στην Φθιώτιδα.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Τον 14ο αι. μ.Χ. Καταλανοί μισθοφόροι καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της Ανατ. Στερεάς και την Αττική. Αν και δεν έχτισαν εξ ολοκλήρου δικά τους κάστρα, προχώρησαν στην μετασκευή ήδη υπαρχόντων με πιο σημαντικά τα κάστρα της Λιβαδειάς, Ζητουνίου (Λαμίας) και Σαλώνων (Άμφισσας).

Περίπου την ίδια περίοδο οι Βενετοί, μετά την Δ’ Σταυροφορία, καταλαμβάνουν τη Πελοπόννησο και τα Ιόνια νησιά. Σε πρώτη φάση εκμεταλλεύτηκαν τα ήδη υπάρχοντα από τους Φράγκους, αλλά κατά τη Δεύτερη Βενετοκρατία, περίοδο όπου κάνουν την εμφάνιση τους τα πυροβόλα όπλα σαν μέσο πολιορκίας, η "Γαληνοτάτη" επιδίδεται σε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα οχυρώσεων νέου τύπου.
Χαρακτηριστικά δείγματα αυτής της περιόδου είναι στο Ναύπλιο η Ακροναυπλία με το θαλασόπυργο Μπούρτζι, το Παλαιό φρούριο της Κέρκυρας, η Ναύπακτος, οι φορτέτσες των Χανίων και του Ρεθύμνου, ο Χάνδακας στο Ηράκλειο.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Οι Γενουάτες (Γενοβέζοι), ως ανταγωνιστές των Ενετών (Βενετών), είχαν στη κυριαρχία τους τα νησιά του Ανατ. Αιγαίου, με δείγματα στα κάστρα της Χίου και της Μυτιλήνης.

Νοτιότερα, στα Δωδεκάνησα, οι Ιωαννίτες ιππότες, διωγμένοι από τους Αγίους Τόπους, δημιουργούν τη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου και το πασίγνωστο κάστρο της.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Και περνάμε στη Τουρκοκρατία, που σημάδεψε για τα καλά τη νεώτερη ιστορία μας. Δείγματα αυτής της περιόδου είναι τα κάστρα του Αντιρρίου (κάστρο της Ρούμελης) και του Ρίου (κάστρο του Μωριά), απομίμηση των φρουρίων που ήταν κτισμένα εκατέρωθεν στο Βόσπορο για την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, το φρούριο του Καρά-Μπαμπά (Κανήθου) στη Χαλκίδα και το κάστρο των Ιωαννίνων.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Αυτά τα …..ολίγα για τα κάστρα της Πατρίδας μας !!!

Αν σας …..άνοιξε η όρεξη, για περισσότερες πληροφορίες …..ηλεκτρονικά :

Για γενική εικόνα (χάρτης) : [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Πληροφορίες για τα "καλύτερα" κάστρα : [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Πληροφορίες για όλα τα χαρτογραφημένα κάστρα :

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]
(πάνω δεξιά κλικάροντας τα βέλη δίπλα στο αριθμό, π.χ 185/375, μπορούμε να πλοηγηθούμε με λεπτομέρειες για το κάθε κάστρο).

Αν πάλι είστε λάτρεις του ....αληθινού βιβλίου, σας προτείνω ανεπιφύλακτα, το λεύκωμα των συγγραφέων-περιηγητών Νίκου Κουμαρτζή και Μιλτιάδη Τσαπόγα: «Κάστρα στην Ελλάδα» και το βιβλίο ορόσημο, του πρώτου : «Κάστρα και Θρύλοι στην Ελλάδα», από τις εκδόσεις Αρχέτυπο.

[Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Καταπληκτικό το θέμα σου για τα κάστρα στην Ελλάδα. Οντως η Ελλάδα διαθέτει πολλά κάστρα, τα οποία είναι "ένα σχετικά παραμελημένο κομμάτι, ίσως επειδή στην Ελλάδα υπάρχουν τόσα άλλα μνημεία πολιτισμού, με παγκόσμια αναγνώριση και αξία, που τα κάστρα, εκ των πραγμάτων, μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα" όπως λες.
Αν και αυτή είναι μία πάρα πολύ καλή εξήγηση, νομίζω ότι θα είναι πλήρης αν προσθέσουμε ότι όταν η Ελλάδα μαζί με τους Φιλέλληνες αποφάσισε να ξαναγράψει την ιστορία της και να δημιουργήσει εθνική συνείδηση, αποφάσισε να υπερτονίσει την Αρχαία Ελλάδα και την υποτιθέμενη συνέχεια της σύγχρονης Ελλάδας με την Αρχαία, αδιαφορώντας και εξαλείφοντας την ενδιάμεση ιστορία της Φραγκοκρατίας, Ενετοκρατίας, κλπ.
C

Ενδιαφέρον το θέμα και όπως σωστά αναφέρεσαι και εσύ και η Σίσυ, κρίμα να μην τους δίνετε η πρέπουσα προσοχή και φροντίδα.
Δεν μας έμεινε και τίποτα άλλο εκτός από την ιστορία μας, που ευτυχώς γράφτηκε- όπως κι αν γράφτηκε- πριν το πωλητήριο...
Όμορφες οι φωτογραφίες σου και άκρως ενδιαφέρουσες- όπως πάντα- οι πληροφορίες και τα link

Για το Χλεπμούτσι έχω να πω ότι η αρχαιολογική υπηρεσία που ασχολείται, έχει κάνει πολύ καλή δουλειά και ελπίζω να τη συνεχίσει.
Τροχοπέδη στην όλη ιστορία γενικότερα αποτελεί η έλλειψη κονδυλίων ίσως και η αδιαφορία των τοπικών φορέων.
Απογοητεύτηκα πολύ όταν είδα ότι το κάστρο της Μεθώνης έχει κατεστραμένη ηλεκτρολογική εγκατάσταση και δεν φωτίζεται πια, αλλά και ο φύλακας είναι άφαντος. Μόνο τα χρήματα που θα αποκομούσαν από ένα ευτελές αντίτιμο εισητηρίου θα τους βοηθούσαν αρκετά στη συντήρηση.

Ωραίος ο Καστρολόγος και ο georgedim καλύτερος που μας "άνοιξε τα μάτια" ελπίζω να αφυπνιστούν οι Περιφέρειες οι Δήμοι που έχουν κάστρα εν όψη της τουριστικής μας αναβάθμισης, να κάνουν αναστηλώσεις συντήρηση και να τα αναδείξουν, υπάρχει ωραιότερο κόσμημα στο χώρο από ένα φωτισμένο κάστρο τη νύχτα; Κάθε κάστρο έχει ιστορία, διαδρομή και έχει και ψυχή.

Μπραβο Γιωργο

caminador έγραψε:

.....Κάθε κάστρο έχει ιστορία, διαδρομή και έχει και ψυχή.....

Παίρνωντας αφορμή, αυτή τη φράση του Κώστα, να προσθέσω ....μερικές ακόμα πληροφορίες που την ενισχύουν.

Όπως ανέφερα και στην εισαγωγή, τα ελληνικά κάστρα έχουν μια ακόμη ιδιαιτερότητα λόγω των αλλεπάλληλων κατακτητών τους. Υπέστησαν τόσες μετατροπές και προσθήκες που η τελική τους μορφή παραπέμπει σε ένα συνοθύλευμα αρχαίου ελληνικού, βυζαντινού, φράγκικου, οθωμανικού πολιτισμού. Επομένως πέρα απο την οποιαδήποτε ιστορική και πολιτισμική σημασία τους, αποτελούν και σημαντική πηγή αρχιτεκτονικού πλούτου.

Τα κάστρα όμως είναι άρρηκτα συνδεδεμένα και με πολλούς θρύλους και δοξασίες. Σε αυτό έχει συντελέσει ο τρόπος και ο τόπος κατασκευής τους, το μέγεθος τους, η ιστορική πορεία τους με τις συρράξεις και τη βιαιότητα που έβαψαν με αίμα τις συμπαγείς πέτρες τους, ώστε τελικά στη λαϊκή φαντασία έχουν πυροδοτηθεί αιώνιοι θρύλοι που πλανιούνται σαν ομίχλη γύρω τους.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι τα φρούρια κατασκευάστηκαν από άτομα με υπερφυσικές ικανότητες που είχαν τη δύναμη να μετακινήσουν αυτές τις τεράστιες πέτρες (εξ ού και η ονομασία "Κυκλώπεια" στα τείχη των Μυκηνών και τις Τίρυνθας όπως προείπαμε).

Με την ιδέα ότι τα φρούρια αυτά ήταν απαραβίαστα, πολλά επονομάστηκαν σε "Σιδηρόκαστρο", ονομασία που έχει παραμείνει μέχρι τις μέρες μας σε αρκετά μέρη της Πατρίδας μας.

Ένας άλλος θρύλος έχει να κάνει με τους "πρωτομάστορες" των κάστρων και σύμφωνα με τον οποίο δολοφονούνταν μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, για να μην αποκαλυφθούν τα μυστικά του κάστρου και πιο συγκεκριμένα να μη συζητηθούν και αποκαλυφθούν οι υπόγειες σήραγγες και οι μυστικοί χώροι που ήταν κρυμμένοι οι θησαυροί τους.

Κατ' αντιστοιχία με τη Ζαν Ντ' Αρκ (Ιωάννα της Λωραίνης) στη Γαλλία, στη χώρα μας υπάρχουν κάστρα που τα διαφέντευε μια πανέμορφη πριγκίπισσα και μετονομάστηκαν σε "Κάστρο της Ωριάς" (της ωραίας δηλαδή) μετά το θάνατό της. (βλέπετε το φεμινιστικό κίνημα μπορεί να οργανώθηκε μόλις τον 20ο αι., προϋπήρχε όμως εκατοντάδες χρόνια πρίν στις συνειδήσεις )

Στο κάστρο Σαλμένικου ο θάνατός της ηρωϊδας επήλθε μετά από προδοσία, στα Σάλωνα η "Ωριά" ήταν η βασιλοπούλα που έπεσε για να μην παραδοθεί στους Τούρκους, ενώ στα Τέμπη η "Ωριά" ήταν η ηρωίδα που πολέμησε γενναία επί 12 χρόνια και έπεσε στο βάραθρο πριν το κάστρο υποδουλωθεί.

Παρόμοιος και ο θρύλος του κάστρου της Φανερωμένης στην Άνδρο, συνδέεται με μια γριά την οποία έστειλαν οι Τούρκοι για να τους ανοίξει την πόρτα. Η πόρτα άνοιξε, το κάστρο καταλήφθηκε αλλά η γριά δεν άντεξε τις τύψεις γι' αυτό που έκανε και αυτοκτόνησε πέφτοντας στο κενό και ονομάζοντας την παραλία στην οποία έπεσε "Της γριάς το πήδημα" (ονομασία που υπάρχει και σήμερα).

Άξιος μνείας είναι και ο θρύλος του Φραγκοκάστελου, στη Χώρα των Σφακίων. Αποκαλύπτει και δίνει "υπερβατική" ερμηνεία σε μια συγκλονιστική ιστορία γενναίας μάχης και αιματοβαμμένης θυσίας. Επί τουρκοκρατίας λοιπόν, ο Ηπειρώτης αγωνιστής Χατζημιχάλης Νταλιάνης κατέφθασε με στρατό στη Κρήτη, για να το προστατεύσει από τους επίδοξους κατακτητές. Στις 17 Μαϊου, μετά από αιματηρές σύγκρουσεις και επίμονες πολιορκείες, ο Νταλιάνης με 385 ακόμα γενναίους μαχητές, έχασαν τη μάχη και το κάστρο κατελήφθη. Ο θρύλος λέει πως από τότε, κάθε αυγή της 17ης Μαϊου την ώρα που πέφτει η πρωινή δροσιά, εμφανίζεται μια σειρά σκιών που προχωρούν σαν σε παρέλαση. Είναι οι λεγόμενοι "Δροσουλίτες" (λόγω της πρωϊνής δροσιάς), δηλαδή πολεμιστές ντυμένοι στα μαύρα και θεωρείται ότι πρόκειται για τις ψυχές των πολεμιστών του Νταλιάνη. Η επιστημονική έρευνα έχει αποκαλύψει πως πρόκειται για φαινόμενο "αντικατοπτρισμού" καμηλιέρηδων, λόγω των σταγονιδίων της πρωϊνής δροσιάς στην ατμόσφαιρα και της χαμηλής θέσης του ήλιου στον ορίζοντα, απο την έρημο της Αφρικής. Εσείς κρατείστε όποια εκδοχή θέλετε !!!

Όμως πέρα από τις αιματηρές μάχες και τις θυσίες, οι δαιδαλώδεις υπόγειες στοές των κάστρων ολοκληρώνουν το μυστήριο ενός κόσμου που ξέρει να κρατάει καλά τα μυστικά του και εξάπτουν την λαϊκή φαντασία και μυθοπλασία.

Η πόλη της Θεσσαλονίκης, κατέχει κυρίαρχο ρόλο σε αυτή την δοξασία. Κάτω απο την πόλη λοιπόν υπήρχε ( υπάρχει ? ) ένας ολόκληρος υπόγειος κόσμος με σήραγγες και στοές, νεκροταφεία και κρύπτες. Το τείχος οχύρωσης που ξεκινούσε από το Επταπύργιο και κατέληγε στο Λευκό Πύργο έκρυβε, σαν ένας άλλος ναός του Σολομόντα, εγκαταστάσεις πολλαπλών χρήσεων ανα περιόδους : χριστιανικές κατακόμβες την περίοδο των Ρωμαϊκών διωγμών, κρύπτες και εξόδους που υπήρχαν (και υπάρχουν) σε όλες σχεδόν τις πρωτοχριστιανικές εκκλησίες της πόλης (Αγ. Δημήτριο, Αγ. Σοφία, Αχειροποίητο, Όσιο Δαυίδ κλπ) και χρησίμευαν ως χώρος φύλαξης κειμηλίων, διεξόδους των Βυζαντινών αυτοκρατόρων που εξασφάλιζαν δύναμη και δυσυπόστατη ύπαρξη με εντυπωσιακές εμφανίσεις και εξαφανίσεις ενώπιον του λαού τους, πύλες σωτηρίας των παρανόμων ή κυνηγημένων έως το 19ο αιώνα.

Το Κάστρο της Ρόδου επίσης, που θεωρείται από τα καλύτερα διατηρημένα του κόσμου, στέγασε όπως προείπαμε για δύο περίπου αιώνες το τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών. Το τάγμα αυτό εγκαταστάθηκε στη Ρόδο στις αρχές του 14ου αι., οπότε και ολοκληρώθηκε το κτίσιμο του κάστρου. Για την ιστορία, οι Ιωαννίτες Ιππότες, ήταν παρακλάδι των Ναϊτών Ιπποτών, που επισήμως δραστηριοποιούνταν στην περίθαλψη των ασθενών και τη σωτηρία της ψυχής τους, ενώ ανεπίσημα ασχολούνταν με τον αποκρυφισμό και τις μυστικιστικές τελετές. Οι Ιππότες κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Ανατολή, εντρύφησαν σε στοιχεία της Ανατολίτικης μαγείας. Συνδυάζοντας τις γνώσεις τους με τη δύναμη που τους προσέδωσε τόσο η Καθολική εκκλησία όσο και η έκβαση των Σταυροφοριών, οι Ιππότες οργανώθηκαν σε μυστικά Τάγματα και Στοές που λειτουργούν ως σήμερα. Στο κάστρο της Ρόδου, τη μεσαιωνική πόλη που χαρακτηρίστηκε από την Unesco το 1988 ως μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η αμφιλεγόμενη ιστορία αυτών των Ιωαννιτών Ιπποτών διατηρείται μέχρι τις μέρες μας ζωντανή.

Ένας ακόμη λόγος δημιουργίας θρύλων και μύθων, ήταν και η χρήση κάποιων κάστρων σαν φυλακές με απάνθρωπες συνθήκες κράτησης ή σαν χώροι απομόνωσης. Σε αυτά λοιπόν τα κάστρα, οι υγροί τοίχοι τους ακόμη ηχούν από τα βογκητά των φυλακισμένων στα μπουντρούμια τους, και σε κάποια οι χειροπέδες βρίσκονται ακόμα σφηνωμένες στις τραχιές πέτρες τους.

Κάποια κάστρα χρησιμοποιήθηκαν ως φυλακές μέχρι το πρόσφατο παρελθόν μας και γνώρισαν πολιτικούς κρατουμένους, ποινικά παράνομους, ιδεολογικά διαφωνούντες, ακόμα και Εθνικούς ήρωες, όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, που φυλακίστηκε στο κάστρο του Παλαμηδίου ή και ασθενείς απομονωμένους-φυλακισμένους, όπως οι λεπροί του κάστρου της Σπιναλόγκα, στην Κρήτη.

Τα σκήπτρα εδώ, τα κατέχει το τρομερό Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης, το γνωστό μας Γεντί-Κουλέ, καθώς αποτελούσε την φοβερότερη κάστρο-φυλακή στην Ελλάδα, έναν χώρο μέσα στον οποίο έγιναν πάμπολλες εκτελέσεις μέχρι και πρόσφατα, μέχρι δηλαδή την κατάργηση της θανατικής ποινής στην Ελλάδα και λειτουργούσε μέχρι και πριν κάποιες δεκαετίες. Από τηλεοπτικές εκπομπές μέχρι ξένα ερευνητικά κέντρα ασχολήθηκαν με τα φαινόμενα που παρατηρούνται στο εσωτερικό του πύργου και με τις φωνές που ακούγονται, κυρίως τις νυχτερινές ώρες στη γύρω περιοχή. Οι καταδίκες ήταν τόσο βαριές και οι συνθήκες τόσο άθλιες που καλλιέργησαν μια σειρά ρεμπέτικων τραγουδιών τα οποία περιέγραφαν τη θλίψη και την απόγνωση των φυλακισμένων. Όσοι κατάφερναν να αποφυλακιστούν, αναφέρονται στον αργιλέ ως το μόνο μέσο που τους βοηθούσε να αντέξουν.

Στο Επταπύργιο υπάρχει και ένας ακόμη μύθος. Ο μύθος του "Θησαυρού". Αυτός που θέλει τη μία από τις δύο μαρμάρινες πλάκες που κοσμούσαν την είσοδο του πύργου να είναι ο χάρτης του θησαυρού, με την προϋπόθεση ότι θα την δεις από την σωστή πλευρά και θα ξέρεις να την αντιστοιχίσεις στην κάτοψη του πύργου. Τότε τα δύο παγώνια που πίνουν νερό από ένα συντριβάνι, σου δείχνουν ακριβώς πού πρέπει να σκάψεις για τον θησαυρό. Ο θησαυρός λέγεται πως βρίσκεται κάτω από τον πύργο στο βόρειο κομμάτι της υπόγειας Θεσσαλονίκης.



Ο Λευκός Πύργος επίσης, όσο και ο άλλος μεγάλος που σώζεται, αυτός του Τριγωνίου είναι συνδεδεμένοι και αυτοί με ιστορίες θανάτου. Λέγεται πως ο Λευκός ονομάζεται έτσι, γιατί κατά την διάρκεια της χρήσης του ως φυλακή, χρησιμοποιήθηκε από τους Γενίτσαρους σαν φυλακή θανατοποινιτών, βαφόταν συχνά με το αίμα των κρατουμένων που εκτελούνταν εκεί και έπρεπε να τον καλύπτουν κάθε τόσο με ασβέστη εφ΄ένός για λόγους υγιεινής, αφ΄ετέρου για να εξαφανίζουν την αποκρουστική θέα του αίματος.

Όσο γι΄αυτόν του Τριγωνίου, που βρίσκεται στη βορειοανατολική γωνία των τειχών της Θεσσαλονίκης (οι Τούρκοι των ονόμαζαν zincirli kule = πύργο της αλυσίδας ή kuşaklı Kule = ζωσμένο πύργο, πιθανόν από την διακοσμητική ταινία στην περιφέρειά του), λέγεται ότι τα ενεργειακά δίκτυα και τα τελλουρικά ρεύματα της περιοχής, (βλ. το topic για το "Μαγνητικό πεδίο"), όπου βρίσκεται έχουν την τάση να μεγεθύνουν τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο επισκέπτης, γι΄αυτό και κάποιοι λυπημένοι που βρέθηκαν εκεί, έφτασαν μέχρι την αυτοκτονία, πέφτοντας στον γκρεμό, κάτω από τον πύργο. Ενώ από την άλλη ερωτευμένα ζευγάρια τον επιλέγουν ως τόπο συνάντησης γιατί εκεί νιώθουν ακόμη πιο έντονο τον έρωτά τους.


Ελπίζω και εύχομαι τα στοιχεία αυτά να σας κέντρισαν το ενδιαφέρον και τη φαντασία για τα κάστρα της πατρίδας μας και να αποτελέσουν έναν .....λόγο επισκέψεως, για όσους δεν τα έχετε επισκεφθεί ακόμη. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουν και ....ταξιδιωτικό ενδιαφέρον, και αν μάλιστα τα συνδυάσουμε και με πεζοπορική προσέγγιση, φτάνοντας στη κορυφή τους και αντικρύζοντας την υπέροχη πανοραμική θέα που προσφέρουν, θα νοιώσουμε ως άλλοι ....κατακτητές, ανταμοιβόμενοι για την κούραση και το κόπο της ανόδου.

Θα με συγχωρήσετε για την έλλειψη φωτογραφιών, αλλά ο υπολογιστής μου παρουσίασε κάποιο πρόβλημα από εχθές, και .....τα "λέμε" μέσω tablet. Επιφυλλάσομαι, μόλις επιδιορθωθεί η βλάβη.

Επιτρέψτε μου να παραθέσω ένα κείμενο για τους "Δροσουλίτες":

«Εδώ και αρκετά χρόνια, από το 1828 κάθε χρόνο τον Ιούνιο, παρατηρείται ένα περίεργο φαινόμενο ανατολικά της Χώρας των Σφακίων». Στη μικρή παραλία του χωριού ο κόσμος μένει άναυδος και δείχνει να μη πιστεύει στα μάτια του.

Μία αρκετά μεγάλη σειρά από ανθρώπινες σκιές εμφανίζονται πριν την ανατολή του ήλιου και συγκεκριμένα όταν δεν πνέει καθόλου βόρειος άνεμος. Οι σκιές ξεκινούν από το ερειπωμένο μοναστήρι του Αγίου Χαράλαμπου και κατευθύνονται προς την παραλιακή περιοχή του Φραγκοκάστελου. Mοιάζουν έντονα με πολεμιστές ντυμένους στα μαύρα αρματωμένους με οπλισμό, παρόμοιο με εκείνο της επανάστασης ενάντια στους Τούρκους.
Οι ντόπιοι ισχυρίζονται ότι πρόκειται για το στρατό του Χατζημιχάλη Νταλιάνη που στοίχειωσε μετά τη μάχη στο Φραγκοκάστελο. Οι ανύποπτοι τουρίστες που αποφάσισαν να περάσουν μια βραδιά στην παραλία και να απολαύσουν τον καλοκαιρινό φλοίσβο, τα έχασαν στο ξαφνικό αντίκρισμα της στρατιάς των φαντασμάτων των στρατιωτών.
Οι Δροσουλίτες όπως τους λένε, διασχίζουν την περιοχή και αφήνουν άλαλους όσους τους αντικρίσουν. Η ονομασία τους προκύπτει από την πρωινή δροσιά κατά την οποία συνήθως φαίνονται. Πολλές αναφορές ντόπιων κατοίκων, έχουν κατά καιρούς προσδώσει διαφορετικές ερμηνείες στο φαινόμενο.
Ποιος ήταν ο Νταλιάνης;

Ένας από τους σημαντικότερους αγωνιστές του 1821 στην Ήπειρο, ήταν ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης. Ο ήρωας από το Δελβινάκι του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Μιχάλης, ταξίδεψε στους Άγιους Τόπους και βαπτίστηκε Χατζής στον Ιορδάνη ποταμό. Σπούδασε στην Ιταλία και στη συνέχεια ασχολήθηκε με το καπνεμπόριο. Από πολύ νωρίς μυήθηκε στη Φιλική εταιρία και με το ξέσπασμα της επανάστασης με δικά του χρήματα κατάφερε να δημιουργήσει σώμα ιππικού.
Το Μάρτιο του 1826 αφού ναύλωσε τρία καράβια με 800 εθελοντές, ξεκίνησε με προορισμό τη Βηρυτό, για να συναντήσει τον Λιβανέζο εμίρη Μπασίρ και να διαπραγματευτεί μαζί του τη συμβολή στην επανάσταση. Όταν όμως έφτασε εκεί διαπίστωσε ότι ο εμίρης είχε αλλάξει άποψη και αρνήθηκε να συμφωνήσει μαζί του.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα ανασυγκρότησε το ιππικό του σώμα και πραγματοποίησε επιδρομές εναντίον του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο. Από εκεί ο Νταλιάνης και οι άντρες του πέρασαν στη Στερεά Ελλάδα για να βοηθήσουν τον Καραϊσκάκη στη μάχη του Φαλήρου, όπου όμως παρά τη μαχητικότητα που τους διέκρινε δεν κατόρθωσαν να πάρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Ενώ στην ηπειρωτική χώρα ο αγώνας εξελισσόταν χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες, στην Κρήτη οι Φιλικοί δεν μπορούσαν να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια. Οι Τούρκοι είχαν ταμπουρωθεί στα κάστρα και δεν μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με τίποτα. Οι Κρήτες δίχως βοήθεια αρχικά, αποφάσισαν να αποτινάξουν την τυραννία των τριών σκληρών Τούρκων πασάδων.
Μετά την εξέγερση πέτυχαν αρκετές και σημαντικές νίκες εναντίον του κατακτητή, και κατόρθωσαν να τον εγκλωβίσουν στα μεγάλα κάστρα του νησιού. Μεταξύ 1824-1825 ο Χουσεΐν πασάς κατόρθωσε να αντιμετωπίσει τους Κρήτες καταφέρνοντας τους σημαντικότατα πλήγματα, αλλά δεν πέτυχε να πατάξει την επανάσταση που συνεχώς φούντωνε.

Τον Αύγουστο του 1825 οι πολεμιστές της Κρήτης με τη βοήθεια των αντρών του Νταλιάνη που έφτασαν στη μεγαλόνησο, προχώρησαν στην κατάληψη μιας βραχονησίδας, της Γραμπούσας (ή Γραμβούσας). Από εκεί πραγματοποίησαν αρκετές επιχειρήσεις εναντίον του εχθρού. Αλλά το ορμητήριο της Γραμπούσας δεν ήταν αρκετό για τα γενναία παλικάρια του Ηπειρώτη. Τότε οι κάτοικοι των Σφακιών του πρότειναν άλλες δύο περιοχές. Το φρούριο του Φραγκοκάστελου και το οροπέδιο του Λασιθίου.
Ο ισχυρός Μουσταφά πασάς ο οποίος ήταν Βαλής της Κρήτης προσπάθησε με πολλούς ύπουλους τρόπους να διασπάσει τους επαναστάτες και να δυσκολέψει τον ανεφοδιασμό τους. Τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου ο Νταλιάνης έφτασε στην περιοχή και οι κάτοικοι τον υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό αλλά με πολύ λίγα πολεμοφόδια. Παρόλα αυτά κατέβηκε στην πεδιάδα του Φραγκοκάστελου επιχειρώντας να το μετατρέψει σε ορμητήριο.
Το ερειπωμένο όμως φρούριο των Βενετών παρείχε ελάχιστες διευκολύνσεις και διέθετε τέσσερα μόλις, μικρά κανόνια. Μάταια ο Μουσταφά πασάς προσπάθησε να πείσει του Σφακιανούς να αποκοπούν από το στρατό του Νταλιάνη με αντάλλαγμα τη σωτηρία τους. Όσο και αν προσπάθησε δεν το κατόρθωσε. Οι κάτοικοι των Σφακίων προειδοποίησαν τον Νταλιάνη να εγκαταλείψει το κάστρο και να ταμπουρωθεί στα βουνά. Αλλά εκείνος τους αγνόησε και παρέμεινε με τα παλικάρια του οχυρωμένος στο φρούριο της πεδιάδας.

Η μανία και η οργή του Μουσταφά πασά και των 8400 στρατιωτών του ξέσπασε στο Φραγκοκάστελο όταν στις 18 Μαΐου του 1828 άρχισε η επίθεση των Τούρκων. Η μάχη που ακολούθησε ήταν ιδιαίτερα σκληρή και ο Νταλιάνης με τους άντρες του έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι μέσα σε λίγες ώρες. Οι Κρητικοί έστησαν τον αδριάντα του στο Φραγκοκάστελο για να θυμίζει στους μεταγενέστερους την ανδρεία με την οποία αγωνίστηκε ο Ηπειρώτης ήρωας μαζί με τα παλικάρια του.
Οι Δροσουλίτες

Οι Δροσουλίτες όπως τους λένε, διασχίζουν την περιοχή και αφήνουν άλαλους όσους τους αντικρίσουν. Η ονομασία τους προκύπτει από την πρωινή δροσιά κατά την οποία συνήθως φαίνονται. Οι ντόπιοι ισχυρίζονται ότι πρόκειται για το στρατό του Χατζημιχάλη Νταλιάνη που στοίχειωσε μετά τη μάχη στο Φραγκοκάστελο.
Οι ανύποπτοι τουρίστες που αποφάσισαν να περάσουν μια βραδιά στην παραλία και να απολαύσουν τον καλοκαιρινό φλοίσβο, τα έχασαν στο ξαφνικό αντίκρισμα της στρατιάς των φαντασμάτων των στρατιωτών. Πολλές αναφορές ντόπιων κατοίκων, έχουν κατά καιρούς προσδώσει διαφορετικές ερμηνείες στο φαινόμενο.
Λέγεται ότι το 1890 τμήμα Τουρκικού στρατού που είχε στρατοπεδεύσει στην περιοχή αποχώρησε άρον άρον μόλις αντίκρισαν το παράξενο θέαμα. Στην περίοδο της κατοχής όταν οι Γερμανοί πάτησαν το πόδι τους στη μεγαλόνησο και συγκεκριμένα στην περιοχή του Φραγκοκάστελου, πέρασαν τους Δροσουλίτες για αντάρτικο απόσπασμα και άρχισαν να πυροβολούν εναντίον τους.
Η εμφάνιση του στρατού φάντασμα, σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζουν ορισμένοι, μπορεί να γίνει ορατή ανάλογα με τη θέση που κατέχει ο παρατηρητής. Στη μέση περίπου της απόστασης οροσειράς-Φραγκοκάστελου και ενώ βρίσκεται κάποιος στους πρόποδες της οροσειράς, κοιτάζοντας προς τη θάλασσα, μπορεί να διακρίνει την περίεργη ομίχλη από γωνία περίπου 40 μοιρών.

Μία εξήγηση έχει σχέση και με τη θέση του ήλιου που τις πρώτες δέκα ημέρες του Ιουνίου, βρίσκεται ελάχιστα πιο χαμηλά για δέκα περίπου λεπτά. Κατά τη διάρκεια του δεκάλεπτου εξ αιτίας και της ιδιομορφίας του εδάφους και των πολλών λόφων που σχηματίζουν οροσειρά, διακρίνεται μία κίνηση αντίθετης κατεύθυνσης των σκιών προς την ομίχλη της πρωϊνής δροσούλας.
Το συγκεκριμένο φαινόμενο μπορεί να συμβεί και αλλού εφόσον επικρατούν παρόμοιες συνθήκες. Έχουν ήδη αναφερθεί μαρτυρίες και για άλλες περιοχές της Κρήτης όπως στη Μεσσαρά Ηρακλείου στο νομό Ρεθύμνου στην Ιεράπετρα και στο Μακρύγιαλο…
Δεν λείπουν όμως και οι απόψεις όσων υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο παρουσιάζεται όταν φυσάει ελαφρύ νοτιαδάκι και όχι όταν επικρατεί άπνοια και υψηλή υγρασία. Συνήθως τους δύο τελευταίους μήνες της Άνοιξης και όχι τον Ιούνιο.
Βασικοί παρατηρητές του, είναι οι τσοπάνηδες και οι ψαράδες της περιοχής που ξυπνούν πριν τα χαράματα και όχι τόσο οι ξένοι. Αυτό προσδίδει το χαρακτηρισμό του μύθου και όχι της πραγματικότητας. Το σίγουρο είναι ότι στην περιοχή αυτή της νότιας Κρήτης μεταξύ Γαύδου και ακρωτηρίου Λίθινου, παρατηρούνται συχνά προς το τέλος της Άνοιξης μεταφορές αραιής ομίχλης που σε συνδυασμό με τον ελαφρύ νότιο άνεμο και τον ελάχιστο κυματισμό μπορεί να δημιουργήσουν αυτή την εικόνα.
Το 1928 ο δισέγγονος του Χατζημιχάλη Χρήστος αναφέρθηκε στην Εταιρεία ψυχικών ερευνών η οποία προσδιόρισε το φαινόμενο σαν μεταφυσικό. Διάφοροι επιστήμονες και ερευνητές το συσχέτισαν με ανώτερο αντικατοπτρισμό κάνοντας την υπόθεση ότι οι σκιές ανήκουν σε στρατιώτες που έκαναν γυμνάσια στις ακτές της Λιβύης.
Αυτές οι απόψεις όμως φαίνεται ότι δεν ευσταθούν, αφενός γιατί είναι αρκετά μεγάλη η απόσταση μεταξύ Λιβύης και Σφακίων και αφετέρου γιατί οι σύγχρονοι στρατιώτες δεν φέρουν τις ίδιες στολές με εκείνες του στρατού του Χατζημιχάλη με τις οποίες ισχυρίζονται ότι τους βλέπουν.

Aigagros [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

@Georgedim
Καταπληκτικό το κομμάτι σου για τα πάμπολλα κάστρα αυτής της χώρας και όντως κεντρίζει πάρα πολύ το ενδιαφέρον γι΄αυτά. Είμαι σίγουρη ότι όσα δεν έχουμε επισκεφθεί μέχρι τώρα, θα τα συμπεριλάβουμε σε μελλοντικές επισκέψεις.
Επίσης τα Σφακιά και οι Δροσουλίτες του, αν και δεν μας έχουν κάνει την τιμή μέχρι τώρα, μπορώ πάντα να ελπίζω ότι κάποια φορά θα μπορέσω να ξυπνήσω πριν από την αυγή και να τους συναπαντήσω.
Αν και η προσήλωσή μου σε γήινες και απτές, αποδείξιμες θεωρίες δεν με αφήνει να δω παραφυσικά φαινόμενα........
C

Πολύ ενδιαφέρον τελικά το όλο θέμα.
Έμαθα αρκετά ... κατατοπιστικότατες και οι πληροφορίες και των δύο Γιώργηδων (georgedim - Aigagros).

Μπράβο ...

Δεν το πιστευω οτι δεν βαλατε φωτο το μεγαλυτερο καστρο μας?Αυτο της Αρχαιας κορινθου.Οχι πως να το παινευτουμε αλλα εχουμε το μεγαλυτερο.Πως σας ξεφυγε?

Γιαυτό το κάστρο περιμένουμε φωτογραφίες και περιγραφή μετά το Σ/Κ .